Δάση-στοές με Salix alba και Populus alba (κωδ. 92Α0+)

Κωδικός τύπου οικοτόπου 92A0

Ονομασία Δάση-στοές με Salix alba και Populus alba (κωδ. 92Α0+) – Salix alba and Populus alba galleries

Καθεστώς Τύπος οικοτόπου της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ

 

Περιγραφή

Ο τύπος οικοτόπου «Στοές με Salix alba και Populus alba» (Salix alba and Populus alba galleries) (κωδικός 92Α0) περιλαμβάνει παραποτάμια δάση-στοές, στα οποία κυριαρχούν είδη ιτιάς και λεύκας. Δεν περιλαμβάνει άλλους τύπους παρόχθιων δασών όπως τα αλλουβιακά δάση με Alnus glutinosa, παραποτάμια δάση με κυριαρχία σκληρόξυλων ειδών Quercus, Ulmus, Fraxinus, δάση Platanus orientalis, θερμόφιλους παρόχθιους θαμνώνες με Tamarix spp. ή μη υγροτοπικά δάση με Populus tremula.

 

Άλλες ταξινομήσεις

EUNIS: G1.31 Mediterranean riparian Populus forests

European forest types: 6.12.3 Mediterranean and Macaronesian riparian forest

Palearctic Habitat Classification: 44.141 Mediterranean white willow galleries, 44.162 Pontic willow galleries και 44.6 Mediterraneo-Turanian riverine forests

Copernicus Riparian Zones: 3.1.1.1 Riparian and fluvial broadleaved forest

Ramsar: Xf- Freshwater, tree-dominated wetlands

 

Εξάπλωση

Τα δάση του τύπου οικοτόπου 92A0 εξαπλώνονται στη Μεσογειακή Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική, τη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και την Κεντρική Ευρασία. Στην Ελλάδα, εμφανίζονται κατά μήκος ποταμών και στις δελταϊκές εκβολές τους σε Βόρεια, Κεντρική και Δυτική Ελλάδα, με μεμονωμένες εμφανίσεις στη Δυτική Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου. Εμφανίζονται σε 40 περιοχές του Δικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα, καταλαμβάνοντας έκταση 40.012 στρεμμάτων.

 

 

Φυσιογνωμία

Τα δάση εμφανίζουν μια πολυώροφη δομή, η οποία, σε συνδυασμό με την έντονη παρουσία αναρριχώμενων ειδών, τους προσδίδει μία χαρακτηριστική μορφή στοάς ή γαλαρίας. Τα είδη ιτιάς και λεύκης που συνήθως κυριαρχούν, φτάνουν σε ύψος τα 6-8 m και σπανιότερα τα 20 m. Είναι συνηθισμένη η στρωμάτωση του ορόφου των δέντρων σε δύο ύψη. Στο ανώτερο κυριαρχούν είδη λεύκης και στο κατώτερο είδη ιτιάς. Οι όροφοι των θάμνων και των ποωδών φυτών εμφανίζουν μεγάλο εύρος σε κάλυψη, ανάλογα με τις φωτιστικές συνθήκες εντός των συστάδων.

 

 

Χλωριδική σύνθεση

Στα δάση αυτά τα πιο κοινά είδη είναι τα

Salix alba, S. fragilis, Populus. alba, S. eleagnos, S. purpurea, Ulmus spp., Fraxinus spp., Alnus glutinosa Clematis vitalba, Vitis 

vinifera, Cynanchum acutum, Periploca graeca, Hedera helix, Smilax aspera, Humulus lupulus, Solanum dulcamara, Urtica dioica, 

Agrostis stolonifera.

 

Οικολογία

Παρόχθιος τύπος οικοτόπου που συνήθως εξαπλώνεται κατά μήκος των ποταμών και εντός των πλημμυρικών τους πεδίων. Η παρουσία του εξαρτάται από τη στάθμη του υπεδάφιου νερού, ενώ για τη διατήρησή του είναι σημαντική η περιοδική κατάκλυση από το νερό. Τα εδάφη που εμφανίζονται σε αυτές τις περιοχές είναι συνήθως αμμοαργιλλώδη και έχουν προκύψει από αλλουβιακές αποθέσεις φερτών υλικών, καθιστώντας τα πλούσια σε θρεπτικά.

 

Δομή

Η κλίση είναι από μηδενική έως πολύ μικρή και το υψόμετρο εμφάνισης ποικίλλει από 0-1.200 m, αλλά σπάνια εμφανίζεται πάνω από τα 600 m. Η χαρακτηριστική παρουσία πολλών ειδών αναρριχώμενων φυτών δημιουργεί ένα σύνθετο δομικά οικολογικό περιβάλλον.

 

Οικονομική αξία

Η υψηλή προστατευτική αξία των δασών του τύπου οικοτόπου 92A0, σε συνδυασμό με την ευαισθησία των παρόχθιων οικοσυστημάτων στα οποία εμφανίζονται, έχουν οδηγήσει στον παραγκωνισμό των υλοτομιών. Όμως, τα δάση αυτά προσφέρουν ποικίλες οικοσυστημικές υπηρεσίες, σταθεροποιώντας τις όχθες, φιλτράροντας τους ρύπους προτού αυτοί εισέλθουν στο υδάτινο σώμα και δημιουργώντας, μέσω της σκίασης που προσφέρουν αλλά και των νεκρών υλικών που απορρίπτουν εντός των υδάτινων σωμάτων, κατάλληλα μικροενδιαιτήματα για την πανίδα των ποταμών και των ρεμάτων. Επίσης, συχνά αποτελούν «οικολογικούς διαδρόμους» για την άγρια ζωή, διασυνδέοντας φυσικές περιοχές στο συχνά κατακερματισμένο τοπίο των πεδιάδων στις οποίες εμφανίζονται. Προσδίδουν επίσης, μία υψηλή αισθητική αξία, αποτελώντας πόλο έλξης για αναψυχή.

 

Διαχείριση

Η διαχείριση των παρόχθιων δασών του τύπου εστιάζει στην προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξή τους. Συχνά, είναι απαραίτητη η συνέργεια με άλλα επιστημονικά πεδία και αρμόδιες υπηρεσίες, όπως στις περιπτώσεις καθορισμού της οικολογικής ροής ενός ποταμού, ώστε να εξασφαλίζεται η απαραίτητη ροή νερού και θρεπτικών συστατικών για τη διατήρηση του δάσους.

 

Κατάσταση διατήρησης

Η κατάσταση διατήρησης του τύπου οικοτόπου κρίνεται ανεπαρκής σύμφωνα με την 3η εξαετή έκθεση αναφοράς σε εφαρμογή του άρθρου 17 της Οδηγίας 92/43 για τους Οικοτόπους, με τάση για παραμονή σε σταθερότητα.

 

Πιέσεις και απειλές

Στις κυριότερες υφιστάμενες πιέσεις που εντοπίστηκαν για τον τύπο οικοτόπου συγκαταλέγονται η καλλιέργεια, η κοπή του υπορόφου, η βόσκηση, η φύτευση δέντρων, η μη αειφορική διαχείριση, η ύπαρξη λατομείων, η παρουσία δρόμων, η γειτνίαση με οικισμούς, η απόρριψη λυμάτων, η ύπαρξη κτιρίων και άλλων κατασκευών, οι δραστηριότητες αναψυχής, η ρύπανση του εδάφους και η απόρριψη στερεών ρυπαντών, τα χωροκατακτητικά ξενικά είδη, η τροποποίηση των υδρολογικών συνθηκών, αλλά και γενικότερα ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον, ακραίες καταιγίδες και θύελλες, καθώς και η δασική διαχείριση. Στις απειλές που δυνητικά μπορεί να απειλήσουν τον τύπο οικοτόπου περιλαμβάνονται πέρα από τις υφιστάμενες και η δημιουργία κατασκευών για αναψυχή, καθώς και το ενδεχόμενο αυξημένης προσβασιμότητας στα δάση αυτά, με τις επιπτώσεις που αυτή επιφέρει.

 

Έντυπο αναφοράς τύπου οικοτόπου

 

Το παρόν πληροφοριακό δελτίο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του έργου LIFE14/GIE/GR/000304 LIFE ForestLife – Οικοδόμηση συνεργασιών, ανάπτυξη δεξιοτήτων και ανταλλαγή γνώσεων για τα δάση του Δικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα, με συντονιστή δικαιούχο το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας / Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων και συνδικαιούχο τη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Αγροπεριβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας. Με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 

Προτεινόμενη βιβλιογραφική αναφορά

Πουλής, Γ. & Π. Κακούρος. 2017. Πληροφοριακό δελτίο τύπου οικοτόπου 92A0 στην Ελλάδα. Έργο ForestLife – Οικοδόμηση συνεργασιών, ανάπτυξη δεξιοτήτων και ανταλλαγή γνώσεων για τα δάση του Δικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα.

Το πλήρες pdf της εργασίας είναι εδώ.

 

Γενική βιβλιογραφία

Arvela, M., J. Bailly Maitre, D. Evans, B. Mac Sharry & M. Aronsson. 2013. Pre-scoping Document for the Natura 2000 Seminar at the Mediterranean Region.http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/platform/knowledge_bas…anean_region_en.htm#NBP.

Ντάφης, Σπ., Εύα Παπαστεργιάδου, Ευθαλία Λαζαρίδου και Μαρία Τσιαφούλη (συντονιστές έκδοσης). 2001. Τεχνικός οδηγός αναγνώρισης, περιγραφής και χαρτογράφησης τύπων οικοτόπων της Ελλάδας. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). Θέρμη. 393 σελ.

Ντάφης, Σπ. 2010. Τα δάση της Ελλάδας. Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Θέρμη. 192 σελ.

Devillers, Pierre & Jean Devillers-Terschuren. A classification of Palearctic habitats. Council of Europe, Strasbourg: Nature and environment, No 78.

European Commission. 2013. Interpretation Manual of European Union Habitats -EUR28.

EEA. 2006. European forest types – Categories and types for sustainable forest management reporting and policy. EEA Technical report No 9/2006. European Environment Agency, Copenhagen, Denmark.

European Environmental Agency Habitat types search. http://eunis.eea.europa.eu/habitats.jsp.

San-Miguel-Ayanz, J., de Rigo, Daniele, Caudullo, Giovanni, Houston Durant, Tracy, Mauri, Achille. Eds. 2016. European Atlas of Forest Tree Species. (Eds.) Publication Office of the European Union, Luxembourg. ISBN: 978-92-79-36740-3. DOI: 10.2788/038466.

 

Ειδική βιβλιογραφία

Ζόγκαρης, Σ., Β. Χατζηβαρσάνης, Α.Ν. Οικονόμου, Γ. Χατζηνικολάου, Σοφία Γιακουμή, και Π. Δημόπουλος. Παρόχθιες ζώνες στην Ελλάδα. Προστατεύοντας τις παραποτάμιες οάσεις ζωής. Ειδική έκδοση ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., Πρόγραμμα Interreg IIIC Sud, “RIPIDURABLE”. 95 σελ.

GAF AG. 2013. CS-3/17 Nomenclature Guideline, Issue 3.0 Copernicus Riparian Zones.

Report on the main results of the surveillance under article 17 for annex I habitat types (Annex D). Code 92A0. Name Salix alba and Populus alba galleries. http://biodiversityinfo.gr/images/DOCUM/3rd_Art17_Report/Habitat_types/t….

Χάρτης εξάπλωσης και εύρους εξάπλωσης τύπου οικοτόπου 92A0. http://www.biodiversityinfo.gr/images/DOCUM/3rd_Art17_Report/Habitat_typ….

Χατζηχαραλάμπους, Έλενα, Μαρία Δημάκη, Δ. Ζέρβας, Εμ. Κουτράκης, Γ. Πουλής, Α. Σαπουνίδης και Λένα Χατζηιορδάνου. 2015. Λεπτομερής αναγνώριση των οικολογικών απαιτήσεων σε νερό των τύπων οικοτόπων και των ειδών στόχων που εξαρτώνται από το νερό, στις περιοχές Δέλτα Αξιού, Δέλτα Αλιάκμονα και Λιμνοθάλασσα Κίτρους. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). Θέρμη. 71 σελ. + 7 Χάρτες & γεωγραφικά αρχεία.

 

Περιοχές του Δικτύου Natura 2000 εμφάνισης του τύπου οικοτόπου

GR4120003

SAMOS: OROS KERKETEFS – MIKRO KAI MEGALO SEITANI – DASOS KASTANIAS KAI LEKKAS, AKR. KATAVASIS – LIMENAS

GR2110001

AMVRAKIKOS KOLPOS, DELTA LOUROU KAI ARACHTHOU (PETRA, MYTIKAS, EVRYTERI PERIOCHI)

GR2120001

EKVOLES (DELTA) KALAMA

GR2120004

STENA KALAMA

GR2130005

LIMNI IOANNINON

GR2140001

EKVOLES ACHERONTA (APO GLOSSA EOS ALONAKI) KAI STENA ACHERONTA

GR2310001

DELTA ACHELOOU, LIMNOTHALASSA MESOLONGIOU – AITOLIKOU, EKVOLES EVINOU, NISOI ECHINADES, NISOS PETALAS

GR2310009

LIMNES TRICHONIDA KAI LYSIMACHEIA

GR2320001

LIMNOTHALASSA KALOGRIAS, DASOS STROFYLIAS KAI ELOS LAMIAS, ARAXOS

GR2320003

FARANGI VOURAIKOU

GR2320005

ORI BARMPAS KAI KLOKOS, FARANGI SELINOUNTA

GR2330003

EKVOLES (DELTA) PINEIOU

GR2330004

OLYMPIA

GR2540003

EKVOLES EVROTA

GR2110001

AMVRAKIKOS KOLPOS, DELTA LOUROU KAI ARACHTHOU (PETRA, MYTIKAS, EVRYTERI PERIOCHI)

GR2120002

ELOS KALODIKI

GR2230002

LIMNOTHALASSA KORISSION (KERKYRA)

GR2310006

LIMNES VOULKARIA KAI SALTINI

GR2440002

KOILADA KAI EKVOLES SPERCHEIOU – MALIAKOS KOLPOS

GR4110003

LESVOS: DYTIKI CHERSONISOS – APOLITHOMENO DASOS

GR4210005

RODOS: AKRAMYTIS, ARMENISTIS, ATTAVYROS, REMATA KAI THALASSIA ZONI (KARAVOLA-ORMOS GLYFADA)

GR4210006

RODOS: PROFITIS ILIAS – EPTA PIGES – PETALOUDES – REMATA

GR4220019

TINOS: MYRSINI – AKROTIRIO LIVADA

GR1110007

DELTA EVROU KAI DYTIKOS VRACHIONAS

GR1120005

AISTHITIKO DASOS NESTOU

GR1130006

POTAMOS FILIOURIS

GR1130009

LIMNES KAI LIMNOTHALASSES TIS THRAKIS – EVRYTERI PERIOCHI KAI PARAKTIA ZONI

GR1150010

DELTA NESTOU KAI LIMNOTHALASSES KERAMOTIS – EVRYTERI PERIOCHI KAI PARAKTIA ZONI

GR1220001

LIMNES VOLVI KAI LAGKADA – EVRYTERI PERIOCHI

GR1220002

DELTA AXIOU – LOUDIA – ALIAKMONA – EVRYTERI PERIOCHI – AXIOUPOLI

GR1220003

STENA RENTINAS – EVRYTERI PERIOCHI

GR1230002

YDROCHARES DASOS MOURION

GR1240001

KORYFES OROUS VORA

GR1240004

LIMNI AGRA

GR1250004

ALYKI KITROUS – EVRYTERI PERIOCHI

GR1260001

LIMNI KERKINI – KROUSIA – KORYFES OROUS BELES, ANGISTRO – CHAROPO

GR1260003

AI GIANNIS – EPTAMYLOI

GR1330002

ORI VOREIOU VOURINOU KAI MELLIA

GR1340001

ETHNIKOS DRYMOS PRESPON

GR1340003

ORI VARNOUNTA

GR1340004

LIMNES VEGORITIDA – PETRON

 

Πλήρης βιβλιογραφία για τον τύπο οικοτόπου στην Ελλάδα

Αθανασιάδης Ν., Θεοδωρόπουλος Κ., Ελευθεριάδου Ε. & Δρόσος Ε. 1996. Δασικέ ς φυτοκοινωνίες του δέλτα του Θεσσαλικού Πηνειού. Επιστ. Επετ. Τμημ. Δασολο γίας και Φυσικού Περιβάλλοντος 39(2): 879-902. Βασιλόπουλος Γ. 2005. Ανάλυση της χλωριδικής δομής και διερεύνηση της διαδοχής στις φυσικές και ανθρωπογενείς φυτοκοινωνίες του παρόχθιου δάσους Νέστου. Μεταπτυχιακή Διατριβή. ΑΠΘ, σελ. 140.

Βασιλόπουλος Γρ., Τσιριπίδης Ι. & Μπαμπαλώνας Δ. 2005. Συμβολή στη γνώση τ ης βλάστησης των παρόχθιων δασών της νότιας Βαλκανικής Χερσονήσου. Πρακτικά 10ου Πανελλήνιου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρί ας, Ιωάννινα, 5-8 Μαΐου 2005, σελ. 10 (σε CD).

Βιτώρης Κ. 2000. Ανάλυση δομής – δυναμική και οικολογική ερμηνεία των παρόχθιων δασών της Κερκίνης και του Στρυμόνα. Διδακτορική Διατριβή. ΑΠΘ, σελ. 144.

Βραχνάκης Μ., Φωτιάδης Γ. & Καζόγλου Ι. 2011. Τύποι Οικοτόπων Εθνικού Πάρκου Πρεσπών – Αναγνώριση-Καταγραφή 2011. Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, σελ. 101.

Γεωργιάδης Θ., Δημόπουλος Π., Πανίτσα Μ. & Δημητρέλλος Γ. 1996. Τα φυσικά οικοσυστήματα της Πελοποννήσου με βάση την ποικιλότητα σε τύπους οικοτόπων και τα σημαντικά τους είδη. Πρακτικά 6ου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρίας και της Βιολογικής Εταιρείας Κύπρου, Παραλίμνι Κύπρου , 6-11 Απριλίου 1996: 68-73.

Dimopoulos P., Xystrakis F. and Tsiripidis I. 2014. Deliverable A1. Final Catalogue of Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 54.

Dimopoulos P., Fotiadis G., Tsiripidis I., Panitsa M. and Karadimou E. 2014. Deliverable A2. Report and Literature Database on Habitat Types of Greece – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 210.

Dimopoulos P., Tsiripidis I., Xystrakis F., Panitsa M., Fotiadis G., Kallimanis A.S. and Kazoglou I. 2014. Deliverable A6. Explanatory Implementation Manual for the Conservation Degree Assessment of Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 35. (with Annexes: I. Habitat types protocols, pages 600; II. Explanatory notes on the habitat types protocols selection, pages 4; III. Correspondence of Habitat types protocols with the clusters of vegetation relevés (excel file).

Dimopoulos P., Tsiripidis I., Xystrakis F., Kallimanis A.S and Panitsa M. 2014. Deliverable A7. Preliminary Analysis of the Field Data for the Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 16.Georgiadis Th., Dimopoulos P. & Dimitrellos G. 1997. The flora and vegetation of the Acheron Delta (W Greece) aiming at nature conservation. Phyton 37: 31-60.

Θεοδωρόπουλος Κ. 2001. Ζώνες βλάστησης και τύποι οικοτόπων του νομού Θεσσαλονίκης. Επιστ. Επετ. Τμημ. Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΔ: 353- 381.

Θεοδωρόπουλος Κ., Ελευθεριάδου Ε. & Τσιριπίδης Ι. 2006. Ποικιλότητα τύπων οι κοτόπων της περιοχής “Στενά Καλαμακίου” του δικτύου ” Φύση 2000″. Πρακτικά 4ου Πανελλήνιου Λιβαδοπονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Λιβαδοπονικής Εταιρείας, Βόλος, 10-12 Νοεμβρίου 2004: 39-49.

Καράγιαννη Π., Τηνιακού Α. & Γεωργιάδης Θ. 2005. Συμβολή στην παρόχθια βλάστηση των ποταμών της Δυτικής Ελλάδος. Πρακτικά 10ου Πανελλήνιου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρίας, Ιωάννινα, 5-8 Μαΐου 2005, σ ελ. 10 (σε CD).

Korakis G. & Gerasimidis A. 2006. Coastal and halophytic habitats and their flora in Evrotas Delta (SE Peloponnisos, Greece). J. Biol. Res. 6: 155-166.

Krause W., Ludwig W. & Seidel F. 1963. Zur Kenntnis der Flora und Vegetation auf Serpentinstandorten des Balkans. 6. Vegetationsstudien in der Umgebung von Mantoudi (Euböa). Bot. Jahrb. Syst. 82(4): 337-403 + 7 tables.

Κωνσταντινίδης Π. & Τσιουρλής Γ. 2001. Οι βλαστητικές μονάδες (τύποι οικοτόπων) της Επαρχίας Λαγκαδά (Λεκάνη Μυγδονίας): Μέρος I: Περιγραφή, ανάλυση και χαρτογράφηση. Επιστ. Επετ. Τμημ. Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΔ: 627-654.

Κωνσταντινίδης Π. & Τσιουρλής Γ. 2001. Οι τύποι οικοτόπων της Επαρχίας Λαγκα δά (Λεκάνης Μυγδονίας): Μέρος II. Οικολογική κατάσταση και δυναμική. Επιστ. Επετ. Τμημ. Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΔ: 655-680.

Παναγιωτίδης Σ. & Φωτιάδης Γ. 2001. Μονάδες βλάστησης κατάλοιπων παρόχθιων δασών της κεντρικής Μακεδονίας. Επιστ. Επετ. Τμημ. Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΔ: 477-488.

Tsiripidis Ι., Xystrakis F., Kasampalis D., Mastrogianni A., Strid A. and Dimopoulos P., 2014. Deliverable A4. Potential Distribution Maps of Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, Athens, pages 176.

Φωτιάδης Γ. 2004. Καθορισμός των δασικών φυτοκοινωνιολογικών μονάδων του Ελληνικού τμήματος του όρους Μπέλες και της οροσειράς των Κρουσίων. Διδακ τορική Διατριβή, ΑΠΘ, σελ. 273 + Παράρτημα.

Φωτιάδης Γ., Καζόγλου Ι. & Μπούσμπουρας Δ. 2008. Τύποι βλάστησης της λίμνη ς Χειμαδίτιδας πριν από την τεχνητή άνοδο της στάθμης της. Πρακτικά 6ου Πανελλήνιου Λιβαδοπονικού Συνεδρίου, Λεωνίδιο Αρκαδίας, 2-4 Οκτωβρίου 2008: 101-106.

Vasilopoulos G., Tsiripidis I. & Karagiannakidou V. 2007. Do abandoned tree plantations resemble natural riparian forests? A case study from northeast Greece. Bot. Helv. 117: 125-142.