Κωδικός τύπου οικοτόπου 3170*
Ονομασία Μεσογειακά εποχιακά τέλματα – Mediterranean temporary ponds
Καθεστώς Τύπος οικοτόπου προτεραιότητας της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ
Περιγραφή
Ο τύπος οικοτόπου 3170 περιλαμβάνει πολύ ρηχές εποχιακές λιμνούλες (βάθους λίγων εκατοστών) που υπάρχουν μόνο το χειμώνα ή την άνοιξη, με χλωρίδα που κυρίως αποτελείται από Μεσογειακά θερόφυτα και γεώφυτα που ανήκουν στις ενώσεις Isoetion, Nanocyperion flavescentis, Preslion cervinae, Agrostion salmanticae, Heleochloion και Lythrion tribacteati.
Οικολογικές συνθήκες
Ο τύπος οικοτόπου 3170, των εποχιακών λιμνίων, περιλαμβάνει κυρίως κοινότητες αμφίβιων νανωδών ελοφύτων που αναπτύσσονται σε λασπώδη εδάφη ή σε θέσεις που καλύπτονται με νερό περιοδικά. Συνήθως βρίσκονται κατά τόπους στα ενδιάμεσα άλλων τύπων βλάστησης, όπως τα φρύγανα και οι θαμνώνες ή τα λιβάδια, σε πολύ μικρά διάκενα, ή αναπτύσσονται σε μεγαλύτερες ή βαθύτερες κοιλότητες. Οι κοινότητες διαφοροποιούνται σε σχέση με την περίοδο κατάκλυσης (πλημμυρισμού) τους, συνήθως μέχρι τον Μάρτιο αλλά και μέχρι τον Απρίλιο ή και τον Μάιο. Συχνά στα εποχιακά λιμνία εμφανίζεται διαδοχή της βλάστησης με επικράτηση υδρόβιων φυτών κατά την περίοδο κατακλυσμού (στα βαθύτερα και αργότερα αποξηραινόμενα λιμνία), αμέσως μετά σύντομη εμφάνιση και επικράτηση των αμφίβιων ειδών της Isoeto-Nanojuncetea, πριν το έδαφος αποξηρανθεί τελείως και τελικά κατά την πλήρη αποξήρανση επικράτηση διάφορων θεροφυτικών ειδών, συχνά «ευκαιριακών» (ruderals). Η μεγάλη οικολογική τους σημασία έγκειται στην ιδιαίτερη χλωριδική τους σύνθεση όπου συμμετέχουν πολύ αξιόλογα φυτικά taxa που χαρακτηρίζονται από διακεκομμένες περιοχές γεωγραφικής εξάπλωσης, ορισμένα σπάνια στη Μεσογειακή περιοχή και στην Ελλάδα, γνωστά από λίγες μόνο θέσεις ή από ένα μόνο νησί.
Περιοχή εξάπλωσης και εύρος εξάπλωσης του τύπου οικοτόπου 3170
Χλωριδική σύνθεση
Τα πιο σημαντικά και χαρακτηριστικά είδη του τύπου οικοτόπου είναι τα: Antinoria insularis, Asteriscus aquaticus, Callitriche brutia, Callitriche pulchra, Centaurium pulchellum, Cicendia filiformis, Corrigiola litoralis, Crepis pusilla, Elatine alsinastrum, Elatine macropoda, Erophila praecox, Fimbristylis bisumbellata, Gypsophila muralis, Isoetes histrix, Isolepis cernua, Juncus bufonius, Juncus hybridus, Juncus pygmaeus, Lepidium spinosum, Lythrum borysthenicum, Lythrum hyssopifolia, Lythrum tribracteatum, Montia arvensis, Myosurus minimus, Myosurus heldreichii, Ophioglossum lusitanicum, Plantago weldenii, Poa infirma, Polypogon maritimus, Pycreus flavescens, Ranunculus lateriflorus, Ranunculus marginatus, Spergularia bocconei, Crassula tillaea, Crassula vaillantii, Trifolium suffocatum, Zannichellia palustris.
Μεσογειακά εποχιακά τέλματα στη ΒΔ της ΠΓΔΜ
Κατάσταση διατήρησης-Απειλές
Η σπανιότητα των κοινοτήτων, του τύπου οικοτόπου 3170, και το γεγονός ότι έχουν υποχωρήσει σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες (γενικά ως αποτέλεσμα αλλαγών των χρήσεων γης) σε επίπεδο Ευρώπης οδήγησαν στον χαρακτηρισμό του οικοτόπου ως «προτεραιότητας» και η προστασία του είναι απαραίτητη σε όλες τις περιοχές όπου απαντά. Ο οικότοπος εξαρτάται από τη διατήρηση της υδρολογικής κατάστασης των περιοχών όπου αναπτύσσεται και είναι ευπαθής στη ρύπανση του νερού. Επιπλέον παράγοντα ευαισθησίας αποτελεί το μικρό μέγεθος και η διακεκομμένη εξάπλωση των κοινοτήτων που τις υποβάλλουν στον κίνδυνο εξαφάνισής τους από μία περιοχή έστω και με ένα μόνο καταστροφικό γεγονός. Οι θέσεις όπου αναπτύσσονται αποτελούν συνήθως μέρη καλλιεργήσιμα ή ούτως ή άλλως εύκολα προσβάσιμα και εκμεταλλεύσιμα. Αίτια υποβάθμισής τους τις τελευταίες δεκαετίες αποτελούν οι αλλαγές των χρήσεων γης με αύξηση και εντατικοποίηση των καλλιεργειών και των έργων αποξήρανσης. Οι κατασκευές έργων, κυρίως δρόμων και αρδευτικών έργων (που μπορεί να προκαλέσουν υπεράντληση των υπόγειων υδάτων) αποτελούν επίσης παράγοντα απειλής. Σε θέσεις με τουριστική ανάπτυξη οι κίνδυνοι αυτοί είναι πολύ αυξημένοι. Σημαντική πίεση αποτελεί και η βόσκηση.
Έντυπο αναφοράς τύπου οικοτόπου
Έντυπο Ε.Ε. διαχείρισης τύπου οικοτόπου
Περιοχές εμφάνισης
GR1150010 DELTA NESTOU KAI LIMNOTHALASSES KERAMOTIS – EVRYTERI PERIOCHI KAI PARAKTIA ZONI
GR1430004 ETHNIKO THALASSIO PARKO ALONNISOU – VOREION SPORADON, ANATOLIKI SKOPELOS
GR2440002 KOILADA KAI EKVOLES SPERCHEIOU – MALIAKOS KOLPOS
GR2440004 ETHNIKOS DRYMOS OITIS
GR4110001 LIMNOS: CHORTAROLIMNI – LIMNI ALYKI KAI THALASSIA PERIOCHI
GR4110002 AGIOS EFSTRATIOS KAI PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR4110003 LESVOS: DYTIKI CHERSONISOS – APOLITHOMENO DASOS
GR4110004 LESVOS: KOLPOS KALLONIS KAI CHERSAIA PARAKTIA ZONI
GR4210004 KASTELLORIZO KAI NISIDES RO KAI STRONGYLI KAI PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR4210008 KOS: AKROTIRIO LOUROS – LIMNI PSALIDI – OROS DIKAIOS – ALYKI – PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR4220006 NISOS POLYAIGOS – KIMOLOS
GR4220007 NISOS ANTIMILOS – THALASSIA PARAKTIA ZONI
GR4220010 VOREIODYTIKI KYTHNOS: OROS ATHERAS – AKROTIRIO KEFALOS KAI PARAKTIA ZONI
GR4220020 NISOS MILOS: PROFITIS ILIAS – EVRYTERI PERIOCHI
GR4310006 DIKTI: OMALOS VIANNOU (SYMI – OMALOS)
GR4340001 IMERI KAI AGRIA GRAMVOUSSA – TIGANI KAI FALASARNA – PONTIKONISI, ORMOS LIVADI – VIGLIA
GR4340010 DRAPANO (VOREIOANATOLIKES AKTES) – PARALIA GEORGIOUPOLIS – LIMNI KOURNA
GR4340013 NISOI GAVDOS KAI GAVDOPOULA
GR4340015 PARALIA APO CHRYSOSKALITISSA MECHRI AKROTIRIO KRIOS
Βιβλιογραφία για τη βλάστηση
Bergmeier E. & Raus T. 1999. Verbreitung und Einnischung von Arten der IsoëtoNanojuncetea in Griechenland. – Mitt. Bad. Landesver. Naturkunde u. Naturschutz, N.F. 17(2): 463-479
Bergmeier E. 2001. Seasonal pools in the vegetation of Gavdos (Greece) – in situ conservation required. Bocconea 13: 511-516.
Δεληπέτρου Π., Οικονομίδου Ε. & Τσιουρλής Γ. 1996. Η βιοποικιλότητα των νησιών του Αιγαίου όπως εκφράζεται από τους οικοτόπους και τα είδη της χλωρίδας που προστατεύονται από την οδηγία 92/43/ΕΟΚ στις προτεινόμενες περιοχές του δικτύου “Φύση 2000”. Πρακτικά 6ου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρίας και της Βιολογικής Εταιρείας Κύπρου, Παραλίμνι Κύπρου, 6-11 Απριλίου 1996: 74-78.
Καραγιάννη Π. 2009. Οικολογία των τύπων οικοτόπων της αποξηραμένης Λίμνης Μουριάς. Μελέτη της χλωρίδας και βλάστησης και οικολογική διερεύνηση περιβαλλοντικών παραμέτρων στα πλαίσια προγράμματος πιλοτικού επαναπλημμυρισμού. Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Πατρών, σελ. 234 + Παράρτημα.
Sarika M., Dimopoulos P. & Yannitsaros A. 2005. Contribution to the knowledge of the wetland flora and vegetation of Amvrakikos Gulf. W Greece. Willdenowia 35: 69-85.
Σαρίκα-Χατζηνικολάου Μ. 1999. Χλωριδική και φυτοκοινωνιολογική έρευνα υδάτινων οικοσυστημάτων της Ηπείρου. Διδακτορική Διατριβή. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σελ. 495 + 1 Πίνακας.
Sarika-Hatzinikolaou M., Yannitsaros A. & Babalonas D. 2003. The macrophytic vegetation of seven aquatic ecosystems of Epirus (NW Greece). Phytocoenologia 33(1): 93-151.
Σαρίκα-Χατζηνικολάου Μ., Μπαμπαλώνας Δ., & Γιαννίτσαρος Α. 1998. Φυτοκοινωνιολογική μελέτη της ελοφυτικής βλάστησης υδάτινων οικοσυστημάτων της Ηπείρου. Πρακτικά του 7ου Πανελλήνιου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρίας, Αλεξανδρούπολη, 1-4 Οκτωβρίου 1998: 134-141.
Stroh H.G. 2002. Untersuchungen zur Therophytenvegetation naturnaher und anthropogener Habitate in West-Thrakien/Griechenland mit Bemerkungen zederen standrtlicher und ethnographischer Differenzierung. Forschungsbericht. Göttingen, pg. 35 + Annex + Tables.
Γενική βιβλιογραφία
Bergmeier E. & Raus T. 1999. Verbreitung und Einnischung von Arten der IsoëtoNanojuncetea in Griechenland. – Mitt. Bad. Landesver. Naturkunde u. Naturschutz, N.F. 17(2): 463-479
Bergmeier E. 2001. Seasonal pools in the vegetation of Gavdos (Greece) – in situ conservation required. Bocconea 13: 511-516.
Δεληπέτρου Π., Οικονομίδου Ε. & Τσιουρλής Γ. 1996. Η βιοποικιλότητα των νησιών του Αιγαίου όπως εκφράζεται από τους οικοτόπους και τα είδη της χλωρίδας που προστατεύονται από την οδηγία 92/43/ΕΟΚ στις προτεινόμενες περιοχές του δικτύου “Φύση 2000”. Πρακτικά 6ου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρίας και της Βιολογικής Εταιρείας Κύπρου, Παραλίμνι Κύπρου, 6-11 Απριλίου 1996: 74-78.
Dimopoulos P., Xystrakis F. & Tsiripidis I. 2014. Deliverable A1. Final Catalogue of Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 54.
Dimopoulos P., Fotiadis G., Tsiripidis I., Panitsa M. & Karadimou E. 2014. Deliverable A2. Report and Literature Database on Habitat Types of Greece – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 210.
Dimopoulos P., Tsiripidis I., Xystrakis F., Panitsa M., Fotiadis G., Kallimanis A.S. & Kazoglou I. 2014. Deliverable A6. Explanatory Implementation Manual for the Conservation Degree Assessment of Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 35. (with Annexes: I. Habitat types protocols, pages 600; II. Explanatory notes on the habitat types protocols selection, pages 4; III. Correspondence of Habitat types protocols with the clusters of vegetation relevés (excel file)).
Dimopoulos P., Tsiripidis I., Xystrakis F., Kallimanis A.S & Panitsa M. 2014. Deliverable A7. Preliminary Analysis of the Field Data for the Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 16.
Dimopoulos P., Sýkora K.V., Gilissen C., Wiecherink D. & Georgiadis T. 2005. Vegetation ecology of Kalodiki fen (NW Greece). Biologia/Bratislava 60 (1): 69-82.
European Commission 2013. Interpretation Manual of European Union Habitats.
Καραγιάννη Π. 2009. Οικολογία των τύπων οικοτόπων της αποξηραμένης Λίμνης Μουριάς. Μελέτη της χλωρίδας και βλάστησης και οικολογική διερεύνηση περιβαλλοντικών παραμέτρων στα πλαίσια προγράμματος πιλοτικού επαναπλημμυρισμού. Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Πατρών, σελ. 234 + Παράρτημα.
Ντάφης Σ., Παπαστεργιάδου Ε., Λαζαρίδου Ε. & Τσιαφούλη Μ. 2001. Τεχνικός Οδηγός Αναγνώρισης, Περιγραφής και Χαρτογράφησης Τύπων Οικοτόπων της Ελλάδας. ΕΚΒΥ.
Sarika M., Dimopoulos P. & Yannitsaros A. 2005. Contribution to the knowledge of the wetland flora and vegetation of Amvrakikos Gulf. W Greece. Willdenowia 35: 69-85.
Σαρίκα-Χατζηνικολάου Μ. 1999. Χλωριδική και φυτοκοινωνιολογική έρευνα υδάτινων οικοσυστημάτων της Ηπείρου. Διδακτορική Διατριβή. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σελ. 495 + 1 Πίνακας.
Sarika-Hatzinikolaou M., Yannitsaros A. & Babalonas D. 2003. The macrophytic vegetation of seven aquatic ecosystems of Epirus (NW Greece). Phytocoenologia 33(1): 93-151.
Σαρίκα-Χατζηνικολάου Μ., Μπαμπαλώνας Δ., & Γιαννίτσαρος Α. 1998. Φυτοκοινωνιολογική μελέτη της ελοφυτικής βλάστησης υδάτινων οικοσυστημάτων της Ηπείρου. Πρακτικά του 7ου Πανελλήνιου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρίας, Αλεξανδρούπολη, 1-4 Οκτωβρίου 1998: 134-141.
Stroh H.G. 2002. Untersuchungen zur Therophytenvegetation naturnaher und anthropogener Habitate in West-Thrakien/Griechenland mit Bemerkungen zederen standrtlicher und ethnographischer Differenzierung. Forschungsbericht. Göttingen, pg. 35 + Annex + Tables.
Tsiripidis Ι., Xystrakis F., Kasampalis D., Mastrogianni A., Strid A. & Dimopoulos P., 2014. Deliverable A4. Potential Distribution Maps of Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, Athens, pages 176.
Κείμενο
Γιάννης Φραγκάκης, Δασοπόνος
