Επιστημονική ονομασία Opuntia ficus-indica (L.) Mill.
Ταξινόμηση Κλάση Magnolipsida Τάξη Caryophyllales Οικογένεια Cactaceae
Κοινές ονομασίες φραγκοσυκιά, παπουτσοσυκιά, Indian fig opuntia, Barbary fig, cactus pear, spineless cactus
Περιγραφή
Πολυετής θάμνος, που έχει αναπτύξει πολλούς μηχανισμούς για την αντιμετώπιση έλλειψης νερού και μπορεί να φτάσει τα 3-5 μ. Είναι παχύφυτο με βλαστούς που έχουν μεταμορφωθεί σε κλαδώδια. Τα φύλλα έχουν μεταμορφωθεί σε μικρά ακανθωτά τριχίδια.
Τα άνθη φύονται το Μάιο σε κλαδώδια 1-2 ετών και έχουν πέταλα λευκά, κίτρινα ή κόκκινα. Ο εδώδιμος καρπός έχει χρώμα από ανοιχτό πράσινο ως και κόκκινο και ωριμάζει τον Οκτώβριο.

Κλαδώδια και καρποί της φραγκοσυκιάς
Εξάπλωση – Παρουσία στην Ελλάδα
Το είδος είναι σημαντικό στον τομέα των γεωργικών οικονομιών των καλλιεργειών σε όλες τις άνυνδρες και ημι-άνυνδρες περιοχές του κόσμου. Θεωρείται ότι ενδεχομένως προέρχεται από το Μεξικό. Μόλις εισήχθη στην Ισπανία από το Μεξικό, το είδος εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου. Οι πρώτες Opuntia καλλιεργήθηκαν πιθανώς κοντά στη Σεβίλλη ή το Κάντιθ, τον τελικό προορισμό πολλών ταξιδιωτών και εμπόρων από τις Δυτικές Ινδίες. Σήμερα αυτά τα φυτά αναπτύσσονται αυτοφυώς ή καλλιεργούνται στη νότια Ισπανία, ενώ στη Γαλλία, στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στη Γαλλία, στην Πορτογαλία, στην Κροατία, στο Μαρόκο, στην Αλγερία, στην Τυνησία, και στη Λιβύη βρίσκονται σε πλήρη εξάπλωση. Στην Ελλάδα έχει παρατηρηθεί σαν αυτοφυές σε νότιες και νησιωτικές περιοχές όπου το κλίμα είναι συνήθως ξηροθερμικό. Έχει ισχυρό ριζικό σύστημα που του δίνει τη δυνατότητα να αυτοφύεται σε βραχώδεις πλαγιές. Οι βλαστοί του όταν πέσουν στο έδαφος καλύπτουν μεγάλη επιφάνεια και αποσυντίθενται αργά με αποτέλεσμα να καλύπτουν το έδαφος και να μην αφήνουν τα άλλα αυτοφυή φυτά να ευδοκιμήσουν.
Εξάπλωση της φραγκοσυκιάς σε Ευρώπη και Μεσόγειο
Χρήσεις
Από την άλλη οι καρποί της φραγκοσυκιάς έχουν σημαντικές φαρμακευτικές ιδιότητες. Τα φραγκόσυκα χαρακτηρίζονται για την αντιοξειδωτική τους δραστηριότητα. Είναι αντιφλεγμονώδες με υπογλυκαιμικές αντιμικροβιακές και νευροπροστατευτικές ιδιότητες. Μια άλλη χρήση που βρέθηκε σε έρευνα στο πανεπιστήμιο της Florida είναι ότι λόγω της τοξικότητας των φύλλων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον καθαρισμό των πετρελαιοκηλίδων.
Άρθρα – Πληροφορίες
Butera D., Tesoriere L., Gaudio F., Bongiorno A., Allegra M., Pintaudi A. & Kohen R. A. 2002. Antioxidant Activities of Sicilian Prickly Pear (Opuntia ficus indica) Fruit Extracts and Reducing Properties of Its Betalains Betanin and Indicaxanthin. J. Agric. Food Chem., 50 (23): 6895–6901.
Galati E., Mondello M., Monforte M., Galluzzo M., Miceli N & Tripodo N. 2003. Effect of Opuntia ficus-indica (L.) Mill. Cladodes in the Wound-Healing Process Chachere V University of South Florida Cactus a Natural Oil Dispersant.
Martinez U.O., Reyes-Esparza J. & Rodriguez-Fragozo L. 2014. Cactus (Opuntia ficus-indica): A Review on its Antioxidants Properties and potential Pharmacological use in chronic diseases. Nat Prod Chem Res 2:153. doi: 10.4172/2329-6836.1000153
Euro+Med (2006-) Euro+Med PlantBase – the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity. Published on the Internet http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/ [Ανάκτηση 26/1/2019].
Κείμενο
Ηλίας Αποστόλου, Δασοπόνος