Κείμενο: Γεωργία Τιγγινάγκα, Απόφοιτη Τμήματος Δασολογίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Το είδος
Ο νάρθηκας (Ferula communis) εμφανίζεται σε όλη την Ελλάδα και φέρει διάφορες ονομασίες, όπως άρτηκας, κουφόξυλο, ανάρθηκας και βανούκα. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι, το ότι το εσωτερικό του βλαστού του, αποτελείται από μεγάλο ποσοστό εντεριώνης, με αποτέλεσμα το εσωτερικό του, σε ξήρανση να είναι «κούφιο» και σε περίπτωση φωτιάς να καίγεται σε πολύ αργούς ρυθμούς.
Ο μύθος
Οι αρχαίοι Έλληνες, το ονόμαζαν «νάρθηξ». Κατά τον Ησίοδο, ο Προμηθέας είχε επιλέξει αυτό το φυτό, ώστε να μεταφέρει το «ιερόν πυρ» όταν το έκλεψε από τον Όλυμπο, μέσω του βλαστού του, στους κοινούς θνητούς.
Στην αρχαία Ελλάδα
Οι βλαστοί του νάρθηκα χρησιμοποιούνταν σαν μπαστούνια στις Διονύσιες εορτές, για να αποφεύγονται οι τραυματισμοί των μεθυσμένων. Επίσης, χρησιμοποιούσαν τους βλαστούς με ένα κουκουνάρι στην άκρη ως θυρσούς και ήταν αφιερωμένο στον Διόνυσο. Το νάρθηκα επέλεγαν και οι ναυτικοί για να διατηρούν τη φωτιά στα μεγάλα ταξίδια τους. Επίσης, φέρεται ότι ο Μέγας Αλέξανδρος φύλαγε την Ιλιάδα σε ναρθήκιο, δηλ. μικρά ορθογώνια κιβώτια κατασκευασμένα από το βλαστό του. Μάλιστα υπάρχουν και αναφορές ότι με τους ξηρούς βλαστούς του κατασκεύαζαν έπιπλα. Τέλος, ο Ιπποκράτης και ο Διοσκουρίδης το προτείνανε για διάφορους λόγους ως φαρμακευτικό.
Ο νάρθηκας για τα κατάγματα
Εξαιτίας του μαλακού εσωτερικού αλλά και της ικανότητας του σε ευλυγισία οι αρχαίοι Έλληνες το επέλεγαν για την ακινητοποίηση κάποιου ανθρώπινου μέλους σε περίπτωση κατάγματος. Για αυτό το λόγο η ονομασία του αντικειμένου ακινητοποίησης, το οποίο χρησιμοποιείται σε τραυματισμούς ονομάζετε «νάρθηκας».
Άρθρα – Πληροφορίες
Akaberi M., Iranshahy M. & Iranshahi M. 2015. Review of the traditional uses, phytochemistry, pharmacology and toxicology of giant fennel (Ferula communis L. subsp. communis). Iran J. Basic Med Sci. 18(11): 1050-1062.
Dimopoulos P., Raus T., Bergmeier E., Constantinidis T., Iatrou G., Kokkini S., Strid A. & Tzanoudakis D. 2013. Vascular Plants of Greece. An annotated checklist. Botanic Garden and Botanical Museum Berlin-Dahlem & Hellenic Botanical Society, Berlin & Athens.
Kandeler R. & Ullrich W.R. 2009. Symbolism of plants: examples from European-Mediterranean culture presented with biology and history of art: MARCH: Silphion and narthex. Journal of Experimental Botany, 60(3): 715–717.
Μπάουμαν E. 1999. Η ελληνική χλωρίδα στο μύθο, στην τέχνη, στην λογοτεχνία. Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης.
