Τα είδη καρυδιάς στον κόσμο

Κείμενο: Αθανασία Φιλιππίδου, Φοιτήτρια Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου

 

Τα είδη

Αν και ο ακριβής αριθμός των ειδών καρυδιάς δεν είναι γνωστός έχουν περιγραφεί περί τα 50 είδη και προελεύσεις καρυδιάς σε όλο τον κόσμο. Τα περισσότερα είδη του γένους Juglans, είναι δασικά δέντρα, χρήσιμα και για παραγωγή καρπών και για παραγωγή πολύτιμου ξύλου. Αρκετά είδη έχουν περιορισμένη περιοχή φυσικής εξάπλωσης και πολλά είδη απαντώνται σε περιοχές με μεγάλα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα (λαθροϋλοτομίες, εκχερσώσεις κλπ.), τα οποία και τα απειλούν με εξαφάνιση (π.χ. Λατινική Αμερική). Εμπορική αξία σε διεθνές επίπεδο έχει μόνον το ξύλο της αμερικάνικης μαύρης καρυδιάς (Juglans nigra) και της ευρωπαικής καρυδιάς (Juglans regia). Εμπορική αξία ξύλου, σε εθνικό επίπεδο έχουν κυρίως: η αμερικάνικη λευκή καρυδιά (J. cinerea), η αμερικάνικη μαύρη καρυδιά βόρειας Καλιφόρνιας (J. hindsii) , η νοτιο-αμερικάνικη καρυδιά των Άνδεων (J. neotropica), η καρυδιά Μαντζουρίας (J. mandshurica) και η καρυδιά Ιαπωνίας (J. sieboldiana).

Juglans nigra L. (Αμερικάνικη μαύρη καρυδιά)

Εμφανίζεται στις κεντρικές, ανατολικές, νοτιο-ανατολικές πολιτείες των ΗΠΑ και στον ανατολικό Καναδά και έρχεται στο εμπόριο ως black walnut, American walnut, eastern American walnut. Το όνομα της “nigra” σημαίνει “μαύρη” και της αποδόθηκε για τον μαύρο, έντονα ραγαδωμένο φλοιό της. Ενώ φύεται σε όλες τις ΗΠΑ και στο νότιο Καναδά, η εμπορική της χρήση περιορίζεται κυρίως σε 15 κεντρικές πολιτείες. Θεωρείται στις ΗΠΑ το σπουδαιότερο και σημαντικότερο είδος ξυλείας των πλατυφύλλων δασών, από το παρελθόν μέχρι σήμερα. Λόγω των άριστων τεχνολογικών ιδιοτήτων του ξύλου της έχει υψηλή αξία και ακτίμηση από τα λοιπά ευγενή πλατύφυλλα είδη ξύλου. Για τον λόγο αυτόν έχει γίνει αντικείμενο πολλών ερευνούν που αφορούν την καλλιέργεια και ανάπτυξη των φυτειών μαύρης καρυδιάς, όπως επίσης και πρωτοποριακών πειραμάτων βιογενετικής. Υβρίδια μαύρης καρυδιάς εξάγονται από της ΗΠΑ σε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι το μοναδικό είδος ξυλείας για το οποίο συστάθηκε σε εθνικό επίπεδο στις ΗΠΑ ανεξάρτητος οργανισμός (The American Walnut Association), με μοναδικό σκοπό τη διάδοση και τη συνεχή υποστήριξη της αμερικάνικης μαύρης καρυδιάς.

Juglans major Heller (μαύρη καρυδιά Αριζόνας)

Η Juglans major εμφανίζεται στις νότιες ΗΠΑ (Νέο Μεξικό, Αριζόνα, Κολοράντο) και το βόρειο Μεξικό. Είναι μικρού ύψους δέντρο, φτάνει τα 15 m. Έρχεται στο εμπόριο ως Arizona walnut, Arizona black walnut και τις κοινές ονομασίες chihuahua, durango (βόρειο Μεξικό).

Juglans hindsii Jepson (μαύρη καρυδιά βόρειας Καλιφόρνιας)

Εμφανίζεται στις δυτικές ΗΠΑ, από το νότιο Όρεγκον μέχρι την παραθαλάσσια περιοχή της Βόρειας Καλιφόρνιας και φέρεται στο εμπόριο ως black walnut, north California walnut, claro walnut, California walnut. Είναι μικρό σε ύψος δέντρο, φτάνει από 12 μέχρι 20m. Η σημασία της είναι ιδιαίτερα μεγάλη γιατί χρησιμοποιείται συχνά ως υποκείμενο της ευρωπαϊκής καρυδιάς στις νέες φυτείες. Το ξύλο της είναι μέτρια βαρύ, σκληρό, χρώματος ανοικτού καφέ έως σκούρου καφέ. Έχει συνήθως κυματοειδή σχεδίαση και τραχεία υφή. Έρχεται σπάνια ως ξυλόφυλλο (ακτινικών τομών), χρησιμοποιείται στην κατασκευή κοντακιών όπλων, ενώ σπάνια κυκλοφορεί ως πριστό ξύλο.

Juglans californica S. Wats (μαύρη καρυδιά νότιας Καλιφόρνιας)

Είναι μάλλον μεγάλος θάμνος ή το πολύ μικρό δέντρο.

Juglans cinerea L. (άσπρη αμερικάνικη καρυδιά)

Η περιοχή εξάπλωσής της είναι η κεντρική, βορειοανατολική ζώνη των ΗΠΑ και ο ανατολικός Καναδάς. Έρχεται στο εμπόριο ως άσπρη καρυδιά, white American walnut, butternut, nogal cenicieto (Ισπανικά), noyer cendre (Γαλλία), lemon walnut, oil walnut. Το χρώμα του ξύλου της είναι κίτρινο-καστανό στο σομφό και σκούρο-καστανό στο εγκάρδιο, με την ξήρανση παίρνει πιο σκούρους χρωματισμούς, η σχεδίασή του είναι σατινέ (μεταξένια) με υφή λεπτή έως μέτρια. Με πυκνότητα ξύλου 0,4 g/cm3 είναι το ελαφρύτερο είδος καρυδιάς. Χρησιμοποιείται στην κατασκευή επίπλων, γενικά σε επενδύσεις τοιχών και θεωρείται περίφημο σε αρχιτεκτονικές εργασίες. Η διαθεσιμότητά του είναι περιορισμένη και ως ξυλόφυλλο και ως πριστό ξύλο.

Juglans microcarpa Berl. (μαύρη καρυδιά Τέξας)

Εμφανίζεται στις νοτιο-δυτικές πολιτείες των ΗΠΑ (Τέξας, Νέο Μεξικό) μέχρι το βόρειο Μεξικό και είναι γνωστή ως Texas walnut, little walnut, Coahuila, Chihuahua. Είναι μικρού ύψους δέντρο που φτάνει τα 10m.

Juglans mollis Engelm. (καρυδιά Μεξικού)

Εμφανίζεται στο Μεξικό και είναι γνωστή για την καταλληλότητα του ξύλου της για τορνευτά και κοντάκια όπλων.

Juglans neotropica Diels. (καρυδιά Άνδεων)

Εμφανίζεται σε όλη σχεδόν την νότια Αμερική: Αργεντινή, κυρίως Περού, Βενεζουέλα, Βολιβία, Ισημερινός. Φέρεται στο εμπόριο με τις ονομασίες Nogal, Andean walnut, Peruvian walnut, south American walnut, tropical walnut, Equador walnut, cedro Colombiano, cedro nogal, cedro grande, nogal Silvestre. Είναι ένα εξαιρετικά πολύτιμο είδος δέντρου για ολόκληρη την περιοχή των Άνδεων  Το ξύλο της ποικίλει σε βάρος από 0,35 μέχρι 0,75 g/cm3, είναι πιο σκούρο από το ξύλο της μαύρης καρυδιάς (Juglans nigra), με ραβδώσεις ανοικτότερου χρώματος στο εγκάρδιο ξύλο. Το σομφό ξύλο είναι εμφανώς διαφοροποιημένο, χρώματος γκρι-ωχρού, από το εγκάρδιο ξύλο το οποίο είναι χρώματος σκούρου καφέ. Έχει ευθυτενή διάταξη ινών και τραχεία υφή. Παρουσιάζει δυσκολία στην άτμιση τόσο ως πριστό ξύλο τόσο και ως ξυλόφυλλο. Ως πριστό ξύλο μεγάλου πάχους έχει τάσεις κατάρρευσης, γι’ αυτό πρέπει να ξηραίνεται αργά. Η κατεργασία κοπής και λείανσης απαιτεί λήψη μέτρων προστασίας (μάσκα, φόρμα) από τη σκόνη του ξύλου που περιέχει εκχυλίσματα, τα οποία ερεθίζουν το αναπνευστικό σύστημα και το δέρμα. Είναι ξύλο καλής ποιότητας και κατεργάζεται εύκολα. Χρησιμοποιείται στην κατασκευή επίπλων, μουσικών οργάνων, παρκέτων, ξυλοφύλλων, διακοσμητικών αντικειμένων, τουρνευτών – ξυλόγλυπτων και στην ξυλουργική.

Juglans olanchana Standl. & Williams (καρυδιά nogal)

Εμφανίζεται στην κεντρική Αμερική και στις Ανατολικές πλαγιές των Άνδεων. Φέρεται στο εμπόριο ως Nogal. Το ξύλο της είναι παρόμοιο με το ξύλο της Juglans neotropica.

Juglans honorei Dode (καρυδιά Ισημερινού)

Εμφανίζεται στον Ισημερινό και είναι γνωστή για την καταλληλότητα  του ξύλου της για τορνευτά και κοντάκια όπλων. Έρχεται στο εμπόριο με τις ονομασίες nogal, tocte (Ισπανικά), walnut (Αγγλία), noyer d’Equateur (Γαλλία).

Juglans colombiensis Dode (καρυδιά Κολομβίας)

Φύεται στη νότια Αμερική, κυρίως Κολομβία, Βολιβία και έρχεται στο εμπόριο με την ονομασία Nogal, Colombian walnut, cerdo negro, vesquero negro.

Juglans braziliensis (καρυδιά Βραζιλίας)

Εμφανίζεται στην Βραζιλία.

Juglans insularis Griseb. (καρυδιά Κούβας)

Εμφανίζεται στην Κούβα.

Juglans venezuelensis Manning (καρυδιά Βενεζουέλας)

Εμφανίζεται στα παραθαλάσσια βουνά της Βενεζουέλας. Εμπορεύεται ως Venezuelan walnut.

Juglans australis Griseb. (καρυδιά Αργεντινής)

Εμφανίζεται στη νότια Αμερική, κυρίως στην Αργεντινή και νότια Βολιβία. Το ξύλο της είναι παρόμοιο με το ξύλο της Juglans neotropica και έρχεται στο εμπόριο με την ονομασία Nogal, Argentine walnut. Πυκνότητα ξύλου 0,55-0,70 g/cm³. Είναι γνωστή η χρήση της στην κατασκευή μουσικών οργάνων (κιθάρες).

Juglans boliviana Dode (καρυδιά Βολιβίας)

Εμφανίζεται στη βόρεια Αμερική, στις Άνδεις (βόρεια Βολιβία και κεντρικό, νότιο Περού, Κοσταρίκα). Είναι δέντρο παρόμοιο με τη J. neotropica.

Juglans ailantifolia Carr. (καρυδιά Ιαπωνίας)

Απαντάται στην Ιαπωνία και είναι γνωστή ως Japanese walnut. Φτάνει σε ύψος τα 20m και διάμετρο από 30-60 μέχρι 80cm το μέγιστο. Πυκνότητα ξύλου 0,50 g/cm³. Είναι πολύ γνωστή, επίσης, η ποικιλία της J. ailantifolia var. cordiformis, κοινώς heartnut (τα καρύδια της σαπίζουν πολύ εύκολα).

 

 

 

Juglans cathayensis Dode (καρυδιά Κίνας)

Εμφανίζεται στην Κίνα και φτάνει τα 20-25m σε ύψος.

Juglans mandshurica Maxim. (καρυδιά Ματζουρίας)

Εμφανίζεται σε περιοχές της πρώην Σοβιετικής ένωσης, στη βόρεια, κεντρική, δυτική Κίνα, Μαντζουρία, Κορέα, και έρχεται στο εμπόριο ως Japanese walnut, Manjurian walnut, ho tao mu, kotiao. Το ξύλο της διαφοροποιείται σε γκρίζο-κίτρινο σομφό και σκούρο-καστανό εγκάρδιο με κοκκινωπές αποχρώσεις. Η υφή του είναι πυκνή και έχει πυκνότητα 0,70-0,75 g/cm3. Χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία και για λαβές όπλων.

Juglans sieboldiana Maxim. (καρυδιά Ιαπωνίας)

Φύεται στην Ιαπωνία, κυρίως στο Hokkaido (νησί στη νότια Ιαπωνία) και τη Μαντζουρία και έρχεται στο εμπόριο ως Japanese walnut, Japanese claro, claro walnut, chiu, hu tiao και kurumi. Το ξύλο της είναι μαλακό και ελαφρύ, πυκνότητας 0,43-0,60 g/cm³. Το χρώμα του είναι ανοικτότερο της ευρωπαϊκής καρυδιάς και μοιάζει περισσότερο με τη λευκή καρυδιά της Αμερικής (butternut). Επεξεργάζεται εύκολα, δημιουργεί λείες και γυαλιστερές επιφάνειες και έχει σταθερότητα διαστάσεων στις κατασκευές. Οι  αντοχές του όμως υστερούν σημαντικά σε σύγκριση με την ευρωπαϊκή και τη μαύρη καρυδιά. Χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία, υψηλής ποιότητας είδη γραφείου, στην ξυλουργική εσωτερικών χώρων, για κοντάκια όπλων, πίπες καπνιστών, μουσικά όργανα και διακοσμητικές επενδύσεις.

Juglans hopeiensis Hu. (καρυδιά Κίνας)

Εμφανίζεται στην Ασία, κυρίως Κίνα και εμπορεύεται ως Chinese walnut, ma ho tao, shan ho tao. Το ξύλο της είναι σκληρό και συμπαγές. Χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία και σε λαβές όπλων.

Juglans fallax (καρυδιά Ινδίας)

Αναφέρεται ως indian walnut με εξάπλωση στη νοτιο-ανατολική Ασία, από την Ινδία έως την Κίνα. Χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία και γενικά σε εσωτερικές ξυλουργικές εργασίες.

Juglans stenocarpa Maxim

Δέντρο παρόμοιο με την J. mandshurica, γνωστό για τα μεγάλα φύλλα του (μέχρι 25 cm). Λιγότερο γνωστά είδη είναι τα: J. alba, J. glabra, J. guatemalensis, J. hirsuta (Μεξικό), J. jamaicanensis (Καρυδιά δυτικών Ινδιών), J. ovalis, J. pyriformis, J. rugosa, J. soratensis (Βολιβία), J. omentosa, J. sigilata, J. sinesis, J. steyermarkii (Γουατεμάλα).

 

Άρθρα – Πληροφορίες

Βασιλείου Β. & Αϊδινίδης Ε. 2004. Το ξύλο της καρυδιάς και η τεχνολογία αξιοποίησής του. Εκδόσεις Χριστοδουλίδης, Θεσσαλονίκη.