Κωδικός τύπου οικοτόπου 951Β
Ονομασία Δάση ελληνικής ελάτης (Abies cephalonica)
Καθεστώς Δεν περιλαμβάνεται στους τύπους οικοτόπων της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ
Περιγραφή
Ο τύπος οικοτόπου 951Β περιλαμβάνει τα αμιγή ή μεικτά δάση του ενδημικού είδους Abies cephalonica της νότιας Πίνδου, του Παρνασσού, της Κεφαλληνίας και της Πελοποννήσου, εκτός της ζώνης εξάπλωσης της οξιάς (Fagus sylvatica). O συγκριμένος τύπος οικοτόπου δεν περιλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
Δάσος ελάτης στην Κεφαλονιά (φωτογραφία Παναγιώτης Μινέτος)
Οικολογικές συνθήκες
Τα δάση κεφαλληνιακής ελάτης αναπτύσσονται σε εδάφη συνήθως μέτρια, βαθιά, σπάνια πολύ βαθιά που προέρχονται από την αποσάθρωση ασβεστολιθικού υλικού. Είναι ορφνά δασικά εδάφη, πηλώδους, αργιλοπηλώδους ως αμμοαργιλοπηλώδους υφής. Ελατοδάση επίσης αναπτύσσονται και σε φλύσχη όπου τα εδάφη είναι βαθιά και σχετικά βαριά. Οι κλίσεις κυμαίνονται από μέτριες ως ισχυρές (20-70%), σπάνια παρατηρήθηκαν και πολύ ισχυρές κλίσεις (60-80%). Υψομετρικά κατανέμονται από τα 700 (-600) μέτρα ως τα 1700 (-1800) μέτρα. Μεμονωμένα όμως άτομα φτάνουν ως τα 2000 μέτρα όπως για παράδειγμα στη Γκιώνα και στον Χελμό. Το άριστο της εξάπλωσης εκτείνεται από τα 900-1400 μέτρα. Τα δάση της κεφαλληνιακής ελάτης μπορούν να ομαδοποιηθούν στους παρακάτω τύπους βλάστησης:
(α) Helictotricho convoluti – Abietetum cephalonicae (Barbero & Quézel 1976): Η φυτοκοινωνία Helictotricho convolute – Abietetum cephalonicae ανήκει στη συνένωση του Quercion ilicis. Πρόκειται για τα δάση ελάτης που βρίσκονται στις πιο ξηροθερμικές περιοχές.
(β) Lilio chalcedonici – Abietetum cephalonicae (Barbero & Quézel 1976): Στα δάση αυτά ο μειωμένος φωτισμός καθιστά τον υπόροφο ιδιαίτερα φτωχό σε χλωριδική ποικιλία και μόνο στα διάκενα η παρουσία του άπλετου φωτός επιτρέπει στον υπόροφο την εμφάνιση πυκνών φτερών (Pteridium aquilinum) ανάμεσα στις οποίες διακρίνονται το Lilium chalcedonicum. Οι συνθήκες αύξησης και αναγέννησης της Abies cephalonica είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές, καθώς υποβοηθούνται τόσο από την αυξημένη υγρασία, καθώς και από την «κλειστή» κομοστέγη που δημιουργεί ιδανικές συνθήκες σκίασης για την εγκατάσταση των νεαρών ατόμων της ελάτης.
Εξάπλωση του τύπου οικοτόπου 951Β
Χλωριδική σύνθεση
Στον τύπο οικοτόπου τα πιο κοινά και χαρακτηριστικά είδη είναι τα: Helictotrichon convolutum, Abies cephalonica, Helleborus cyclophyllus, Acer monspessulanum, Hippocrepis emerus, Anemone blanda, Arabis turrita, Lathyrus laxiflorus, Aremonia agrimonoides, Lilium chalcedonicum, Limodorum abortivum, Lonicera xylosteum, Luzula nodulosa, Calamintha nepeta, Cephalanthera longifolia, Pteridium aquilinum, Quercus coccifera, Rubia peregrine, Ruscus aculeatus, Cyclamen hederifolium, Daphne oleoides, Silene italica, Teucrium chamaedrys, Trifolium ochroleucon, Fragaria vesca, Viola alba, Geocaryum capillifolium, Viscum album, Geranium robertianum, Hedera helix.
Κατάσταση διατήρησης-Απειλές
Ο τύπος οικοτόπου δεν φαίνεται να έχει πολύ ισχυρές απειλές. Μπορεί να επηρεαστεί από λανθασμένες διαχειριστικές πρακτικές αλλά και από την κλιματική αλλαγή καθώς τα τελευταία χρόνια υπάρχουν πολλές αναφορές για νεκρώσεις ελάτης χωρίς εμφανή αίτια. Σ μεμονωμένες περιοχές πρόβλημα μπορεί να δημιουργήσουν και οι αλλαγές των χρήσεων γης.
Δάσος κεφαλληνιακής ελάτης στην Κεφαλονιά (φωτογραφία Παναγιώτης Μινέτος)
Περιοχές εμφάνισης
GR2220002 ETHNIKOS DRYMOS AINOU
GR2320002 OROS CHELMOS KAI YDATA STYGOS
GR2320004 AISTHITIKO DASOS KALAVRYTON
GR2320005 ORI BARMPAS KAI KLOKOS, FARANGI SELINOUNTA
GR2420002 DIRFYS: DASOS STENIS – DELFI
GR2430001 OROS TYMFRISTOS (VELOUCHI)
GR2440004 ETHNIKOS DRYMOS OITIS
GR2450005 NOTIOANATOLIKOS PARNASSOS – ETHNIKOS DRYMOS PARNASSOU – DASOS TITHOREAS
GR2520005 MONI ELONAS KAI CHARADRA LEONIDIOU
GR2520006 OROS PARNONAS (KAI PERIOCHI MALEVIS)
GR2530001 KORYFES OROUS KYLLINI (ZIRIA) KAI CHARADRA FLAMPOURITSA
Βιβλιογραφία για τους τύπους βλάστησης
Barbéro M. & Quézel P. 1976. Les groupements forestiers de Grece Centro- Meridionale. Ecologia Mediterranea 2: 1-86.
Βλάχος Α. 2006. Χλωρίδα Βλάστηση και Οικολογία του ορεινού συγκροτήματος των Βαρδουσίων. Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Πατρών.
Δημητρέλλος Ν.Γ. 2005. Γεωβοτανική Έρευνα του Όρους Τυμφρηστού (ΒΔ Στερεά Ελλάδα) Χωρίδα – Βλάστηση – Αξιολόγηση – Διαχείριση. Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Πατρών. Σελ. 296.
Δημόπουλος Δ. Π. 1993. Χλωριδική και Φυτοκοινωνιολογική έρευνα του όρους Κυλλήνη – Οικολογική Προσέγγιση -. Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Πατρών. Σελ. 370.
Καρέτσος, Γ. 2002. Μελέτη της Οικολογίας και της Βλάστησης του Όρους Οίτη. Διδακτορική Διατριβή. Πάτρα. Σελ. 325.
Κοκμοτός Ε. 2008. Χλωριδική και φυτοκοινωνιολογική μελέτη των ορεινών όγκων της Βοιωτίας (Ελικώνας-Ξεροβούνι-Νεραϊδολάκκωμα). Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Πατρών.
Μαρούλης Γ. 2003. Χλωρίδα και βλάστηση των οικοσυστημάτων του όρους Ερύμανθος (ΒΔ Πελοπόννησος). Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Πατρών.
Samaras D. 2011. The vegetation of Greek fir (Abies cephalonica Loudon) forests on the Oxia-North Vardousia mountain system, central Greece in relation to drought. Doctoral thesis, university of Freiburg, Freiburg. Pp 200.
Σαμαράς Α.Δ. 2007. Οι φυτοκοινωνίες των δασών Quercus frainetto, Q. Petraea ssp. medwediewii και Abies cephalonica του όρους Γουλινά (Κ. Ελλάδα). Μεταπτυχιακή Διατριβή. ΑΠΘ
Κείμενο
Παναγιώτης Βλάχος, Δασοπόνος
