Κωδικός τύπου οικοτόπου 1240
Ονομασία Απόκρημνες βραχώδεις ακτές με βλάστηση στη Μεσόγειο με ενδημικά Limonium spp. – Vegetated sea cliffs of the Mediterranean coasts with endemic Limonium spp.
Καθεστώς Τύπος οικοτόπου της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ
Περιγραφή
Βραχώδεις ακτές καλυμμένες με βλάστηση της Crithmo-Limonietalia. Το υψόμετρο όπου απαντάται ο οικότοπος είναι έως και 20 μ. Το γεωλογικό υπόστρωμα είναι, στις περισσότερες περιοχές, ασβεστόλιθος. Ο οικότοπος εμφανίζεται σε κλίσεις από 30 έως και πάνω από 100% και παρουσιάζεται ανεξάρτητος από εκθέσεις. Η ορεογραφική διαμόρφωση είναι κυρίως απλές πλαγιές μέχρι και ορθοπλαγιές.
Οικολογικές συνθήκες
Οι κοινότητες των παράκτιων βραχωδών ακτών αποτελούν πολύ εξειδικευμένο τύπο οικοτόπου με μεγάλη ποικιλομορφία στο Αιγαίο όπου προσφέρεται ποικιλία οικολογικών συνθηκών και μεγάλος βαθμός απομόνωσης. Η οικολογική σημασία αυτού του τύπου οικοτόπου εντοπίζεται στην ικανότητά του να εμφανίζεται και να διατηρείται σε ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες και στη σημασία του για τη βιοκοιλότητα τόσο από άποψη κοινοτήτων όσο και από άποψη ειδών. Επιπρόσθετα, αποτελεί βιότοπο απειλούμενων και προστατευόμενων ειδών της ορνιθοπανίδας. Τέλος, η συμμετοχή ειδών με βορειότερο ή ανατολικότερο άκρο εξάπλωσης το Αιγαίο συχνά με απομονωμένους πληθυσμούς στο Αιγαίο εντείνει τη σημασία του οικοτόπου από επιστημονική-φυτογεωγραφική άποψη.
Ο τύπος οικοτόπου περιλαμβάνει πολυάριθμες κοινότητες με ενδημικά-σπάνια είδη που έχουν περιορισμένη εξάπλωση, μερικές φορές μόλις σε λίγα νησιά ή νησίδες. Μεταξύ των ειδών Limonium που χαρακτηρίζουν τις περισσότερες κοινότητες συγκαταλέγονται πολλά ενδημικά και μάλιστα στενοενδημικά είδη. Το φαινόμενο της ποικιλότητας είναι εμφανές στα μικρονησιωτικά συμπλέγματα όπως τα Κασονήσια όπου σε κάθε νησίδα σχηματίζονται διαφορετικές κοινότητες.
Περιοχή εξάπλωσης και εύρος εξάπλωσης του τύπου οικοτόπου 1240
Χλωριδική σύνθεση
Η χλωριδική τους σύνθεση είναι φτωχή σε αριθμό ειδών αλλά χαρακτηρίζονται από τη συμμετοχή σπάνιων ή ενδημικών ειδών και γενικά ειδών που είναι προσαρμοσμένα και περιορισμένα σε αυτή τη ζώνη. Το φαινόμενο αυτό είναι ακόμα πιο έντονο στις βραχονησίδες όπου συμμετέχουν είδη που εξειδικεύονται σε αυτές. Δύο από τα είδη του Παραρτήματος II της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ αναπτύσσονται στον οικότοπο αυτό, αποκλειστικά σε νησίδες: η Silene holzmannii (αναπτύσσεται και στη γειτονική υποπαραλιακή ζώνη των νησίδων) και η Anthemis glaberrima (περιορίζεται στους παράκτιους βράχους). Χαρακτηριστική στην πλειοψηφία των κοινοτήτων είναι η παρουσία διάφορων ειδών Limonium, όπως τα Limonium antipaxorum, Limonium carpathum, Limonium graecum, Limonium ocymifolium, Limonium phitosianum, Limonium pigadiense, Limonium sitiacum, Limonium zacynthium. Με μεγάλη συχνότητα απαντούν επίσης τα είδη Allium ampeloprasum, Anthemis ammanthus, Anthemis filicaulis, Anthemis flexicaulis, Anthemis rigida, Anthemis scopulorum, Arenaria aegaea, Arthrocnemum macrostachyum, Atriplex halimus, Atriplex recurva, Bellium minutum, Capparis spinosa, Catapodium marinum, Centaurea paxorum, Cichorium spinosum, Crithmum maritimum, Elytrigia sartorii (syn: Elymus rechingeri), Euphorbia peploides, Fibigia lunarioides, Frankenia hirsuta, Lavatera arborea, Lotus cytisoides, Malcolmia flexuosa, Matthiola sinuata, Medicago arborea, Mesembryanthemum nodiflorum, Muscari dionysicum, Parietaria cretica, Polygonum praelongum, Ptilostemon gnaphaloides, Reichardia picroides, Rostraria cristata, Sedum litoreum, Senecio leucanthemifolius, Silene sedoides, Trigonella corniculata subsp. balansae (syn: Trigonella balansae), Valantia muralis.
Κατάσταση διατήρησης-Απειλές
Τα σημαντικότερα προβλήματα στον τύπο οικοτόπου προκύπτουν μάλλον από την αύξηση του τουρισμού, καθώς οι πιέσεις που εντοπίστηκαν είναι η διάνοιξη οδών-διαδρόμων, η επέκταση και κατασκευή κτηρίων, οι αλλαγές στις χρήσεις γης, η εισβολή ξενικών χωροκατακτητικών ειδών κ.ά.
Έντυπο αναφοράς τύπου οικοτόπου
Περιοχές εμφάνισης
GR1270002 OROS ITAMOS – SITHONIA
GR1420004 KARLA – MAVROVOUNI – KEFALOVRYSO VELESTINOU – NEOCHORI
GR1430001 OROS PILIO KAI PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR1430004 ETHNIKO THALASSIO PARKO ALONNISOU – VOREION SPORADON, ANATOLIKI SKOPELOS
GR2140001 EKVOLES ACHERONTA (APO GLOSSA EOS ALONAKI) KAI STENA ACHERONTA
GR2210001 DYTIKES KAI VOREIOANATOLIKES AKTES ZAKYNTHOU
GR2210002 KOLPOS LAGANA ZAKYNTHOU (AKR. GERAKI – KERI) KAI NISIDES MARATHONISI KAI PELOUZO
GR2230001 LIMNOTHALASSA ANTINIOTI (KERKYRA)
GR2230004 NISOI PAXOI KAI ANTIPAXOI
GR2240001 LIMNOTHALASSES STENON LEFKADAS (PALIONIS – AVLIMON) KAI ALYKES LEFKADAS
GR2420001 OROS OCHI – KAMPOS KARYSTOU – POTAMI – AKROTIRIO KAFIREFS – PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR2420006 SKYROS: OROS KOCHYLAS
GR2550004 LIMNOTHALASSA PYLOU (DIVARI) KAI NISOS SFAKTIRIA, AGIOS DIMITRIOS
GR2550005 THINES KYPARISSIAS (NEOCHORI – KYPARISSIA)
GR3000003 ETHNIKO PARKO SCHINIA – MARATHONA
GR3000004 VRAVRONA – PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR3000005 SOUNIO – NISIDA PATROKLOU KAI PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR3000010 NISIDES KYTHIRON: PRASONISI, DRAGONERA, ANTIDRAGONERA
GR4110003 LESVOS: DYTIKI CHERSONISOS – APOLITHOMENO DASOS
GR4120004 IKARIA – FOURNOI KAI PARAKTIA ZONI
GR4210001 KASOS KAI KASONISIA – EVRYTERI THALASSIA PERIOCHI
GR4210002 KENTRIKI KARPATHOS: KALI LIMNI – LASTOS – KYRA PANAGIA KAI PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR4210003 VOREIA KARPATHOS KAI SARIA KAI PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR4210004 KASTELLORIZO KAI NISIDES RO KAI STRONGYLI KAI PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR4210007 NOTIA NISYROS KAI STRONGYLI KAI PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR4210010 ARKOI, LEIPSOI, AGATHONISI KAI VRACHONISIDES
GR4220001 ANDROS: ORMOS VITALI KAI KENTRIKOS OREINOS OGKOS
GR4220002 ANAFI: CHERSONISOS KALAMOS – ROUKOUNAS
GR4220003 SANTORINI: NEA KAI PALIA KAMENI – PROFITIS ILIAS
GR4220004 FOLEGANDROS ANATOLIKI MECHRI DYTIKI SIKINO KAI THALASSIA ZONI
GR4220006 NISOS POLYAIGOS – KIMOLOS
GR4220010 VOREIODYTIKI KYTHNOS: OROS ATHERAS – AKROTIRIO KEFALOS KAI PARAKTIA ZONI
GR4220012 VOREIA AMORGOS KAI KINAROS, LEVITHA, MAVRA, GLAROS KAI THALASSIA ZONI
GR4220013 MIKRES KYKLADES: IRAKLEIA, SCHOINOUSSA, KOUFONISIA, KEROS, ANTIKERIA KAI THALASSIA ZONI
GR4220017 NISOI DESPOTIKO KAI STRONGYLO KAI THALASSIA ZONI
GR4220018 SYROS: OROS SYRINGAS EOS PARALIA
GR4220019 TINOS: MYRSINI – AKROTIRIO LIVADA
GR4220020 NISOS MILOS: PROFITIS ILIAS – EVRYTERI PERIOCHI
GR4310004 DYTIKA ASTEROUSIA (APO AGIOFARANGO EOS KOKKINO PYRGO)
GR4310005 ASTEROUSIA (KOFINAS)
GR4320004 MONI KAPSA (FARANGI KAPSA KAI GYRO PERIOCHI)
GR4320008 NISOS KOUFONISI KAI PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR4330003 KOURTALIOTIKO FARANGI – MONI PREVELI – EVRYTERI PERIOCHI
GR4340001 IMERI KAI AGRIA GRAMVOUSSA – TIGANI KAI FALASARNA – PONTIKONISI, ORMOS LIVADI – VIGLIA
GR4340002 NISOS ELAFONISOS KAI PARAKTIA THALASSIA ZONI
GR4340005 ORMOS SOUGIAS – VARDIA – FARANGI LISSOU MECHRI ANYDROUS KAI PARAKTIA ZONI
GR4340012 ASFENDOU – KALLIKRATIS KAI PARAKTIA ZONI
GR4340013 NISOI GAVDOS KAI GAVDOPOULA
GR4340015 PARALIA APO CHRYSOSKALITISSA MECHRI AKROTIRIO KRIOS
Βιβλιογραφία για τους τύπους βλάστησης
Βαλλιανάτου Ε. 2005. Γεωβοτανική Έρευνα της Σαλαμίνας, Αίγινας και μερικών άλλων Νησιών του Σαρωνικού Κόλπου. Διδακτορική Διατριβή. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Dimopoulos, P., Raus, T., Mucina, L. & Tsiripidis, I. 2009. Vegetation patterns and primary succession on sea-born volcanic islands (Santorini archipelago, Aegean Sea, Greece). Phytocoenologia 40: 1-14.
Gehu J.M. Apostolides N. Gehu-Franck J. & Arnold K. 1989. Premieres donees sur la vegetation littorale des iles de Rhodos et de Karpathos (Grece). Colloques phytosociologiques XIX: 545-582
Gehu J.M. Costa M Biondi E. Franck J. & Arnold N. 1987. Donnees sur la vegetation littorale de la Crete (Grece). Ecologia Mediterranea XIII (1/2): 93-105
Georgiou O., Panitsa M. & Tzanoudakis D. 2006. Anthemis scopulorum (Asteraceae), an “islet specialist” endemic to the Aegean islands (Greece). Willdenowia 36 (Special Issue): 339-349.
Πανίτσα M. 1997. Συμβολή στη γνώση της χλωρίδας και της βλάστησης των νησίδων του ανατολικού Αιγαίου. Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Πατρών.
Πλήρης βιβλιογραφία
Dimopoulos P., Xystrakis F. & Tsiripidis I. 2014. Deliverable A1. Final Catalogue of Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 54.
Dimopoulos P., Fotiadis G., Tsiripidis I., Panitsa M. & Karadimou E. 2014. Deliverable A2. Report and Literature Database on Habitat Types of Greece – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 210.
Tsiripidis Ι., Xystrakis F., Kasampalis D., Mastrogianni A., Strid A. & Dimopoulos P. 2014. Deliverable A4. Potential Distribution Maps of Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, Athens, pages 176.
Dimopoulos P., Tsiripidis I., Xystrakis F., Panitsa M., Fotiadis G., Kallimanis A.S. & Kazoglou I. 2014. Deliverable A6. Explanatory Implementation Manual for the Conservation Degree Assessment of Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 35. (with Annexes: I. Habitat types protocols, pages 600; II. Explanatory notes on the habitat types protocols selection, pages 4; III. Correspondence of Habitat types protocols with the clusters of vegetation relevés (excel file)).
Dimopoulos P., Tsiripidis I., Xystrakis F., Kallimanis A.S & Panitsa M. 2014. Deliverable A7. Preliminary Analysis of the Field Data for the Habitat Types – 1st edition. Ministry of Environment, Energy and Climate Change, OIKOM Ltd – E. Alexandropoulou – A. Glavas, Athens, pages 16.
Babalonas D., Sýkora K.V. & Papastergiadou E. 1995. Review of plant communities from Greek dunes and salt marshes. A preliminary summarizing list. Ann. Bot. (Roma) 53: 107-117.
Βαλλιανάτου Ε. 2005. Γεωβοτανική Έρευνα της Σαλαμίνας, Αίγινας και μερικών άλλων Νησιών του Σαρωνικού Κόλπου. Διδακτορική Διατριβή. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σελ. 558.
Γεωργιάδης Θ., Δημόπουλος Π., Πανίτσα Μ. & Δημητρέλλος Γ. 1996. Τα φυσικά οικοσυστήματα της Πελοποννήσου με βάση την ποικιλότητα σε τύπους οικοτόπων και τα σημαντικά τους είδη. Πρακτικά 6ου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρίας και της Βιολογικής Εταιρείας Κύπρου, Παραλίμνι Κύπρου, 6-11 Απριλίου 1996: 68-73.
Dimopoulos P., Raus T., Mucina L. & Tsiripidis I. 2009. Vegetation patterns and primary succession on sea-born volcanic islands (Santorini archipelago, Aegean Sea, Greece). Phytocoenologia 40: 1-14.
Gehu J.M., Apostolides N., Gehu-Franck J. & Arnold K. 1989. Premieres donees sur la vegetation littorale des iles de Rhodos et de Karpathos (Grece). Colloques phytosociologiques XIX: 545-582.
Gehu J.M., Costa M., Biondi E., Franck J. & Arnold N. 1987. Donnees sur la vegetation littorale de la Crete (Grece). Ecologia Mediterranea XIII (1/2): 93-105.
Georgiadis Th., Dimopoulos P. & Dimitrellos G. 1997. The flora and vegetation of the Acheron Delta (W Greece) aiming at nature conservation. Phyton 37: 31-60.
Georgiou O., Panitsa M. & Tzanoudakis D. 2006. Anthemis scopulorum (Asteraceae), an “islet specialist” endemic to the Aegean islands (Greece). Willdenowia 36 (Special Issue): 339-349.
Κωνσταντινίδης Π. & Τσιουρλής Γ. 2001. Οι βλαστητικές μονάδες (τύποι οικοτόπων) της Επαρχίας Λαγκαδά (Λεκάνη Μυγδονίας): Μέρος I: Περιγραφή, ανάλυση και χαρτογράφηση. Επιστ. Επετ. Τμημ. Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΔ: 627-654.
Κωνσταντινίδης Π. & Τσιουρλής Γ. 2001. Οι τύποι οικοτόπων της Επαρχίας Λαγκαδά (Λεκάνης Μυγδονίας): Μέρος II. Οικολογική κατάσταση και δυναμική. Επιστ. Επετ. Τμημ. Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΔ: 655-680.
Μπαζός Ι. & Γιαννίτσαρος Α. 2005. Χλωρίδα και βλάστηση της Λέσβου: γενική επισκόπηση. Πρακτικά του 10ου Πανελλήνιου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρίας, Ιωάννινα, 5-8 Μαίου 2005, σελ. 8 (σε CD).
Πανίτσα Μ. 1997. Συμβολή στη γνώση της χλωρίδας και της βλάστησης των νησίδων του ανατολικού Αιγαίου. Διδακτορική Διατριβή. Πανεπιστήμιο Πατρών, pg. 345.
Πανίτσα Μ. & Τζανουδάκης Δ. 2005. Συμβολή στη γνώση της χλωρίδας και της βλάστησης του μικρονησιωτικού συμπλέγματος της Λέρου. Πρακτικά 10ου Πανελλήνιου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρίας, Ιωάννινα, 5-8 Μαίου 2005, σελ. 3 (σε CD).
Sýkora K.V., Babalonas D. & Papastergiadou E. 1998. An overview of the coastal vegetation of Greece based on multivariate analysis: Dunes. Proceedings of the 1st Balkan Botanical Congress (Progress in Botanical Research), Thessaloniki 1998. Kluwer Academic Publishers, 149-152.
Sýkora K.V., Babalonas D. & Papastergiadou E. 2003. Strandline and sand-dune vegetation of coasts of Greece and some other Aegean countries. Phytocoenologia 33(2-3): 409-446.
Κείμενο
Αθανάσιος Πανογεώργος, Δασοπόνος
