Η επιδερμίδα είναι ένας ιστός εξαιρετικής σημασίας που καλύπτει το πρωτογενές φυτικό σώμα. Αποτελεί το όριο μεταξύ του φυτού και του περιβάλλοντος.
Τα κύτταρα της επιδερμίδας
Η επιδερμίδα από διαφορετικά είδη κυττάρων. Τα τυπικά επιδερμικά κύτταρα μπορεί να έχουν ποικιλία μεγεθών και σχημάτων ανάλογα με το είδος του φυτού αλλά και με το φυτικό όργανο το οποίο καλύπτουν. Δεν έχουν μεσοκυττάριους χώρους και ο τρόπος σύνδεσής τους, με λοβούς που σχηματίζουν τα τοιχώματά τους, δίνει στην επιδερμίδα εξαιρετικά μεγάλη αντοχή στον εφελκυσμό. Στους βλαστούς και στους μίσχους, καθώς και στα φύλλα των μονοκοτυλήδονων φυτών, τα επιδερμικά κύτταρα παρουσιάζονται επιμήκη και έχουν τον μεγάλο άξονά τους προσανατολισμένο παράλληλα με τον επιμήκη άξονα του οργάνου που καλύπτουν. Τα τυπικά επιδερμικά κύτταρα έχουν μεγάλο χυμοτόπιο και λίγα πλαστίδια (λευκοπλάστες). Το χυμοτόπιο περιέχει συνήθως υλικά που εξυπηρετούν τον ρόλο της επιδερμίδας. Σε φυτά που αντιμετωπίζουν έντονη ακτινοβολία και υψηλές θερμοκρασίες είναι πολύ συνηθισμένο να περιέχει πολυφαινόλες ή συμπυκνωμένες ταννίνες. Πολλές φορές περιέχει και κρυστάλλους. Σε άλλες περιπτώσεις, τα επιδερμικά κύτταρα παίζουν τον ρόλο του φίλτρου και για το λόγο αυτό, συγκεντρώνουν στο χυμοτόπιό τους ανθοκυανίνες. Τα εξωτερικά τοιχώματα των επιδερμικών κυττάρων είναι παχύτερα από τα εσωτερικά, που πολλές φορές φέρουν την εφυμενίδα. Εκτός από τα τυπικά επιδερμικά κύτταρα, υπάρχουν στην επιδερμίδα και άλλα είδη κυττάρων όπως είναι: (α) τα στόματα και τα υδατόδια, (β) τα εκκριτικά κύτταρα (π.χ. αυτά στις αδενώδεις τρίχες) και (γ) τα κύτταρα της ριζοδερμίδας (δηλ. της επιδερμίδας της ρίζας).
Η θέση της επιδερμίδας στο φύλλο
Οι λειτουργίες της επιδερμίδας
Λόγω της θέσης της η επιδερμίδα:
(α) ελέγχει, μέσω των στομάτων, την ποσότητα του νερού που αποβάλλεται από το φυτό μέσω της διαπνοής και την είσοδο του CO2 και του Ο2 (για τη φωτοσύνθεση και την αναπνοή).
(β) προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία και από τη θερμοκρασία
(γ) προστατεύει από την είσοδο μικροοργανισμών (βακτηρίων, μυκήτων)
(δ) αποτρέπει τις επιθέσεις των εντόμων
(ε) συμβάλλει στην αναπαραγωγική διαδικασία, είτε με τον χρωματισμό της στα πέταλα των ανθέων είτε με τα εκκρίματά της όπως το νέκταρ, προσελκύοντας τους επικονιαστές
(στ) απορροφά, εφ’ όσον πρόκειται για την επιδερμίδα της ρίζας, νερό και ανόργανα άλατα από το έδαφος, εξασφαλίζοντας στο φυτό την επιβίωσή.
Άρθρα – Πληροφορίες
Καράταγλης Στ. Σ. & Κωνσταντίνου Μ.Κ. 2002. Βοτανική, Μορφολογία-Ανατομία. Εκδόσεις Χάρις. Θεσσαλονίκη.
Τσέκος Ι. & Κουκολή Ε. 1986. Βοτανική (Μορφολογία, Φυσιολογία). Εκδοτικός Οίκος Αφων Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη.
Χριστοδουλάκης Ν.Σ. 2011. Ανατομία Φυτών «τα φυτά ένδοθεν». Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ.
Κείμενο
Αιμιλία Λεμπέση, MSc Δασολογίας, Δασοπόνος
