Μορφή στομάτων
Τα στόματα ή στοματικά σύμπλοκα είναι εξειδικευμένοι επιδερμικοί σχηματισμοί που αποτελούνται από τα δύο καταφρακτικά κύτταρα που φροντίζουν για το άνοιγμα και το κλείσιμο του στοματικού πόρου που βρίσκεται ανάμεσά τους αλλά και τα παραστοματικά που σε μερικές περιπτώσεις βρίσκονται γύρω από τα δύο καταφρακτικά κύτταρα. Τα καταφρακτικά είναι διαφοροποιημένα επιδερμικά κύτταρα με νεφροειδές συνήθως σχήμα.
Είναι τα μόνα κύτταρα της επιδερμίδας τα οποία έχουν χλωροπλάστες ενώ τα τοιχώματά τους παρουσιάζουν ιδιόμορφες παχύνσεις που έχουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο για τη λειτουργία του στόματος. Ανάλογα με τη δομή των καταφρακτικών κυττάρων τους, τα στόματα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Αυτά που έχουν καταφρακτικά κύτταρα με νεφροειδές σχήμα κι αυτά που τα καταφρακτικά τους έχουν σχήμα αλτήρα. Τα νεφροειδή καταφρακτικά είναι τα πιο κοινά ανάμεσα στα φυτά. Σε επιφανειακή όψη φαίνονται να βρίσκονται σε επαφή στα δύο άκρα τους αφήνοντας στο μέσον μια οπή, τον στοματικό πόρο. Τα καταφρακτικά κύτταρα τύπου αλτήρα απαντώνται στα φυτά των οικογενειών Poaceae και Cyperaceae (αγρωστώδη και αγρωστιδόμορφα). Το σχήμα τους θυμίζει τα βαράκια της γυμναστικής, η λειτουργία τους όμως είναι το ίδιο αποτελεσματική.
Μορφή στομάτων (photo by http://images.fineartamerica.com/)
Λειτουργία στομάτων
Τα στόματα μπορούν να ανοίγουν και να εξασφαλίζουν έτσι την επικοινωνία με το περιβάλλον ή να κλείνουν και να προστατεύουν το φυτό από τις δύσκολες περιβαλλοντικές συνθήκες. Από τα ανοικτά στόματα γίνεται η ανταλλαγή των αερίων (π.χ. κατά τη φωτοσύνθεση ή την αναπνοή) ενώ τα κλειστά στόματα περιορίζουν τη διαπνοή και αποτρέπουν τις απώλειες νερού σε περιόδους ξηρασίας.
Άρθρα – Πληροφορίες
Καράταγλης Στ. Σ. & Κωνσταντίνου Μ.Κ. 2002. Βοτανική, Μορφολογία-Ανατομία. Εκδόσεις Χάρις. Θεσσαλονίκη.
Τσέκος Ι. & Κουκολή Ε. 1986. Βοτανική (Μορφολογία, Φυσιολογία). Εκδοτικός Οίκος Αφων Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη.
Χριστοδουλάκης Ν.Σ. 2011. Ανατομία Φυτών «τα φυτά ένδοθεν». Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ.
Salisbury F. & Ross C. W. 1992. Plant physiology, Wads worth Publishing Company.
Κείμενο
Αιμιλία Λεμπέση, MSc Δασολογίας, Δασοπόνος
