Κείμενο: Φώτω Κόνσολα, MSc Περιβάλλοντος, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Τα αγροδασικά συστήματα
Τα αγροδασικά συστήματα είναι ο συνδυασμός δέντρων, καλλιεργειών ή/και βοσκοτόπων στην ίδια επιφάνεια. Αποτελούν την παλαιότερη χρήση γης στη Μεσόγειο και κατ’ επέκταση και της Ελλάδας, αφού συνδυάζουν την δασική παραγωγή (ξυλεία, καυσόξυλα, φρούτα, βότανα, καρπούς, φύλλωμα για τα ζώα, νέκταρ για τη μελισσοκομεία) παράλληλα με τη γεωργία ή και την κτηνοτροφία, αξιοποιώντας τόσο το ανάγλυφο όσο και την στενότητα του χώρου, με σκοπό τη μέγιστη δυνατή και πολυποίκιλη παραγωγή.
Στην Ελλάδα
Τα αγροδασικά συστήματα αποτελούν μια από τις πιο παραδοσιακές μορφές χρήσης γης στην Ελλάδα, ιδιαίτερα σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές. Πολλές έρευνες δείχνουν ότι πολλά από τα εκτεταμένα δάση αποτελούσαν κάποτε τέτοιου είδους συστήματα. Ακόμα και σήμερα όμως η Ελλάδα έχει από τα υψηλότερα ποσοστά κάλυψης αγροδασικών συστημάτων κυρίως δασολίβαδων (δηλαδή συνδυασμός δασικής και κτηνοτροφικής παραγωγής) σε δημόσιες ή δημοτικές δασικές εκτάσεις. Η αλλοίωση των αγροδασικών συστημάτων παρατηρήθηκε μεταπολεμικά από την ανάγκη της αύξησης της γεωργικής παραγωγής με αποτέλεσμα να εφαρμοστεί ένα μοντέλο το οποίο μετέτρεψε τα μικτά συστήματα σε μονοκαλλιέργειες που σε πολλές περιπτώσεις τα δέντρα ήταν εμπόδιο και όχι σύμμαχος (κυρίως στις πεδινές περιοχές), ενώ στις ορεινές περιοχές και με την αστικοποίηση εγκαταλείφθηκαν αυτά τα συστήματα και μετατράπηκαν σε δάση. Η πολιτική της επιδότησης από την ΕΕ που εφαρμόστηκε στον γεωργικό τομέα οδήγησε στην κοπή πολλών δέντρων αφού με αυτόν τον τρόπο αυξάνονταν η παραγωγική επιφάνεια των χωραφιών.
Αγροδασικό σύστημα στο οροπέδιο Καθαρό, στην Κρήτη
«Φρουροί της βιοποικιλότητας»
Ο συνδυασμός διάφορων χρήσεων γης, που σημαίνει και συνδυασμό διάφορων φυτικών ειδών τόσο σε αριθμό όσο και σε δομή (δέντρα αλλά και είδη χαμηλής βλάστησης), αποτελούν ιδανικό ενδιαίτημα και για είδη της άγριας πανίδας τα οποία μπορεί να φωλιάζουν εκεί αλλά και σε γειτονικά δάση (π.χ. αρπακτικά πουλιά). Τόσο η συνοχή όσο και η πολυμορφία κάνουν αυτό το σύστημα να αποκτά περισσότερη ανθεκτικότητα σε πιέσεις και κινδύνους. Γνωστά τέτοια δάση ή γεωργικές καλλιέργειες είναι τα δάση βαλανιδιάς (Quercus ithaburensis subsp. macrolepis), τα δάση μακεδονικής δρυός (Quercus trojana), τα δάση αρκεύθου (κυρίως του Juniperus excelsa), τα δάση και οι θαμνώνες πουρναριού (Quercus coccifera), οι καλλιέργειες και τα δάση ελιάς (Olea europaea) και χαρουπιάς (Ceratonia siliqua) κ.π.ά.
Άρθρα – Πληροφορίες
Παπαναστάσης Β. 2015. Αγροδασοπονία. Εκδόσεις ΖΗΤΗ.
http://forestlife.gr/agrodasika/ [Ανάκτηση 18/3/2017]
http://www.agroforestry.gr/pages/gr/ [Ανάκτηση 18/3/2017]