Κείμενο: Χαράλαμπος Καραπλιός, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Το πουρνάρι
Το πουρνάρι (Quercus coccifera) θεωρείται ένα από τα πιο ανθεκτικά είδη αφού παρά την ξύλευση (για καυσόξυλα) και/ή τη βόσκηση αντέχει, αν και για αυτούς τους λόγους συνήθως έχει τη μορφή θάμνου.
Το έντομο του πουρναριού
Το ομόπτερο έντομο Coccus ilicis (kermes), προσβάλει τα φύλλα του πουρναριού. Πάνω σε αυτά κάνει ένα κηκίδιο (σαν μια κόκκινη φούσκα), μέσα στο οποίο τα θηλυκά του εντόμου αφήνουν περίπου δυο χιλιάδες αυγά. Η επιστημονική ονομασία του γένους Coccus προέρχεται από την ονομασία με την οποία το αποκαλούσαν οι αρχαίοι Έλληνες: κόκκος (δηλαδή κουκούτσι) ο βαφικός. Αυτό συνδέεται και με την ονομασία του φυτού αφού στα λατινικά το πουρνάρι ονομάζεται Quercus coccifera, δηλαδή δρυς η κοκκικοφόρος (ενώ στα αγγλικά είναι kermes oak, δηλάδή η δρυς του εντόμου Coccis ilicis).
Η κηκίδα του Coccus ilicis σε φύλλα πουρναριού (photo by pixabay.com)
Το χρώμα κρεμεζί
Από την αρχαιότητα οι άνθρωποι συνέλεγαν τα κόκκινα κηκίδια από το φυτό (πριν την εκκόλαψη των αυγών), τα έβρεχαν με κρασί και ξύδι και στη συνέχεια τα άπλωναν στον ήλιο να στεγνώσουν. Τέλος τα έβραζαν μέσα σε νερό και έπαιρναν το κοκκινωπό χρώμα, που θεωρείται από τα καλύτερα και ακριβότερα. Το χρησιμοποιούνταν για το βάψιμο τοίχων, μαλλιών, υφασμάτων, ρούχων ενώ το προτιμούσαν και στο βάψιμο των μεταξωτών. Το όνομα του χρώματος είναι «κρεμεζί» και προέρχεται από την αραβική ή πέρσικη ονομασία του εντόμου, που είναι «κιρμίζ» ή «κερμέζ». Οι αρχαίοι Σπαρτιάτες έβαφαν τους μανδύες τους με το χρώμα αυτό, ώστε να μην φαίνεται το αίμα μετά τη μάχη.
Άρθρα – Πληροφορίες
Patel N.K. 2011. Natural Dye Based Sindoor. Life Sciences Leaflets 11: 355-361.
Συνεντεύξεις από παραγωγούς
