Κείμενο: Χρήστος Ράμμος, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Η «ασπιρίνη» των φυτών
Ένα από τα πιο δημοφιλή φάρμακα των ανθρώπων, η ασπιρίνη, φαίνεται πως “αρέσει” και στα φυτά, καθώς όταν “στρεσαριστούν” από παράγοντες όπως η ξηρασία ή οι ακραίες θερμοκρασίες, εκκρίνουν στην ατμόσφαιρα μια χημική ουσία σαν την ασπιρίνη. Η χημική αυτή ουσία, το σαλικυλικό μεθύλιο, πιθανώς βοηθά τα φυτά να αντισταθούν στη βλάβη που τους προκαλούν οι εξωτερικές συνθήκες και ίσως λειτουργεί ως σήμα στα διπλανά φυτά για το πρόβλημα, όπως ανακοίνωσε, σε δημοσίευση στο περιοδικό Biogeosciences, η ερευνητική ομάδα του Εθνικού Κέντρου Ατμοσφαιρικών Ερευνών του Κολοράντο των ΗΠΑ, με επικεφαλής τον Τόμας Καρλ. Όπως δήλωσε ο Τόμας Καρλ, “αντίθετα με τους ανθρώπους που παίρνουν ασπιρίνη σαν αντιπυρετικό, τα φυτά έχουν την ικανότητα να παράγουν το δικό τους μίγμα από χημικά τύπου ασπιρίνης, τα οποία ενεργοποιούν τη δημιουργία πρωτεϊνών που τονώνουν τις βιοχημικές τους άμυνες και μειώνουν τις βλάβες”. Πρόσθεσε επίσης ότι οι μετρήσεις στο πλαίσιο της έρευνας διαπίστωσαν σημαντικές ποσότητες αυτής της χημικής ουσίας στην ατμόσφαιρα, καθώς τα φυτά αντιδρούσαν στις στρεσογόνες συνθήκες του περιβάλλοντος.
Η ανακάλυψη και η σημασία της
Το ακετυλοσαλικυλικό οξύ (η ασπιρίνη) αρχικά απομονώθηκε από τον φλοιό της ιτιάς (Salix), έτσι οι επιστήμονες γνώριζαν ότι είναι μια ουσία που παράγεται από φυτά, αλλά ποτέ δεν είχε ανακαλυφθεί ότι επίσης εκλύεται από αυτά με μορφή αερίου. Η νέα ανακάλυψη έγινε τυχαία, όπως είπαν οι ερευνητές. Ήταν εξάλλου ήδη γνωστό ότι τα φυτά εκκρίνουν χημικές ουσίες για να στείλουν μήνυμα σε άλλα γειτονικά φυτά, όταν π.χ. δέχονται επίθεση εντόμων ή ζώων. Η νέα ανακάλυψη, δήλωσαν οι επιστήμονες, ενισχύει την πεποίθηση ότι “η επικοινωνία μεταξύ των φυτών λαμβάνει χώρα σε επίπεδο οικοσυστήματος. Τα φυτά μπορούν να επικοινωνούν μέσω της ατμόσφαιρας”. Έτσι, όπως αναφέρουν οι ερευνητές, στο μέλλον οι αγρότες και οι δασολόγοι θα μπορούν να παρακολουθούν το επίπεδο του σαλικυλικού μεθυλίου για να παίρνουν έγκαιρα τα μηνύματα κάποιας ασθένειας στα φυτά, μόλυνσης από έντομα ή άλλων μορφών στρες, πριν καν τα φύλλα αρχίσουν να μαραίνονται και να πέφτουν, αναλαμβάνοντας έτσι πιο γρήγορα την αναγκαία προληπτική δράση.
Άρθρα – Πληροφορίες
Jeffreys D. 2008. Aspirin the remarkable story of a wonder drug. Bloomsbury Publishing USA.
Karl, T., Guenther, A., Turnipseed, A., Patton, E. G., and Jardine, K. 2008. Chemical sensing of plant stress at the ecosystem scale. Biogeosciences, 5: 1287-1294.
Ravina E. 2011. The Evolution of Drug Discovery: From Traditional Medicines to Modern Drugs. John Wiley & Sons.