Κείμενο: †Βασίλης Κορδοπάτης, Φοιτητής Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Ο μύθος των “χρυσών μήλων των εσπερίδων”
Από την αρχαία εποχή οι άνθρωποι έφτιαχναν στο μυαλό τους ιστορίες με τους θεούς και τους έβαζαν να παλεύουν με τους Γίγαντες τους Τιτάνες, και με άγρια τέρατα όπως ο Τυφωέας. Κάπως έτσι γεννήθηκε και ο Ηρακλής κυρίως από την ανάγκη των ανθρώπων να ερμηνεύσουν κάποια υπερφυσικά πράγματα που έκαναν άνθρωποι με απίστευτη δύναμη. Ένας από τους γνωστούς άθλους του ήταν με τα μήλα των Εσπερίδων. Ο Ηρακλής έπρεπε να πάρει τη θέση του Τιτάνα Άτλα και να κρατήσει στα χέρια του τον ουρανό. Ο Τιτάνας σκέφτηκε ότι ήταν μια καλή ευκαιρία να φορτώσει σε άλλον τα βάρη του ουρανού. Είπε, λοιπόν, στον Ηρακλή να κρατήσει ακόμα λίγο τα βάρη του μέχρις ότου εκείνος πάει τα μήλα στον Ευρυσθέα και επιστρέψει. Ο Ηρακλής συγκράτησε το θυμό του και επιστράτευσε την πονηριά του. Έκανε πως δέχεται, αλλά παρακάλεσε τον Άτλαντα, επειδή το βάρος του είχε κόψει τις πλάτες, να τον βοηθήσει να βάλει μια κουλούρα στις κολόνες του ουρανού, ώστε να μην ενοχλείται. Πράγματι, ο Άτλας άφησε κάτω τα μήλα και κράτησε τον ουρανό για να διευκολυνθεί ο Ηρακλής. Ο ήρωας όμως του έδωσε μια και τον έσπρωξε κάτω από τον ουρανό και αυτός ξεγλίστρησε και έφυγε.
Ποια ήταν τα “χρυσά μήλα των εσπερίδων”;
Τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων θεωρούνται συχνά σαν να είναι τα εσπεριδοειδή που καλλιεργούνται σήμερα στη νότια και δυτική Ελλάδα, αλλά που δεν υπήρχαν στην Αρχαία Ελλάδα. Για αυτό είναι μάλλον λανθασμένο να θεωρούνται οι πορτοκαλεώνες σαν στοιχείο των ομηρικών τοπίων. Ο Θεόφραστος γνώριζε το δέντρο σαν «μηδικό μήλο», από τις βοτανικές εξερευνήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου και έχει περιγράψει πολύ χαρακτηριστικά το είδος: αειθαλές φυτό, με αγκάθια και μη εδώδιμους καρπούς, αλλά με αρωματική φλούδα. Είδος που μάλλον είναι η νεραντζιά (Citrus aurantium). Μόνο η λεμονιά (Citrus limon) ήταν γνωστή στην αρχαία Ελλάδα, όπου είχε εισαχθεί τον 4ο π.Χ. αιώνα από τις στρατιές του Μεγάλου Αλεξάνδρου (Μπάουμαν 1993). Από νεώτερες έρευνες έχει αποδειχθεί πως το κυδώνι (Cydonia oblonga) ήταν γνωστό από την ομηρική εποχή. Με το όνομα (μήλον) οι Έλληνες εννοούσαν οποιοδήποτε φρούτο, αλλά το κυδώνι που γινόταν, όπως και σήμερα, εκλεκτό γλυκό με το όνομα μηλομέλι ή κυδωνομέλι είχε ιδιαίτερη εκτίμηση. Και το χρυσό μήλο της έριδας, που έπρεπε να αφιερώσει ο Πάρις στην ωραιότερη θεά, και που οδήγησε στον Τρωικό πόλεμο, ήταν πιθανότατα το κυδώνι, όπως να ήταν και τα μήλα των εσπερίδων στον άθλο του Ηρακλή.
Άρθρα – Πληροφορίες
Μπάουμαν Ε. 1993. Η ελληνική χλωρίδα στο μύθο, στην τέχνη, στη λογοτεχνία. Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσεως.
http://www.ornithologiki.gr [Ανάκτηση 11/10/2011]
http://www.mythologia.8m.com [Ανάκτηση 11/10/2011]
http://www.schools.ac.cy [Ανάκτηση 11/10/2011]