Κείμενο: Γεωργία Τιγγινάγκα, Απόφοιτη Τμήματος Δασολογίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Το είδος
Ο γοργογιάννης (Salvia sclarea) ή αλλιώς Αγιάννης, ή Γιαννάκος, είναι Μεσογειακό είδος γνωστό από την αρχαιότητα για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Η λατινική ονομασία του, προέρχεται από το λατινικό ¨salvere¨, που σημαίνει σώζω και ¨clarus¨, δηλαδή καθαρός. Η κοινή του ονομασία οφείλεται στο ότι το είδος είναι αφιερωμένο στον Ιωάννη τον Πρόδρομο γιατί ανθίζει το διάστημα της εορτής των γενεθλίων του, που είναι στα τέλη Ιουνίου.
Ιστορία και Παράδοση
Ο γοργογιάννης ήταν γνωστός από την αρχαιότητα και το θεωρούσαν φυτό της αθανασίας. Αναφορές στο είδος υπάρχουν από τον Θεόφραστο, τον Διοσκουρίδη, τον Πηλίνιο, τον Αέτιο και τον Γαληνό. Ο Λατίνοι το θεωρούσαν ιερό φυτό και για αυτό το χρησιμοποιούσαν σε τελετές. Σήμερα η χρήση του σε διάφορές τελετές και δρώμενα έχει μειωθεί, αλλά σε κάποιες περιοχές υπάρχει ακόμα στην παράδοση. Στον Γερμά της Καστοριάς, την ημέρα του Ιωάννη του Προδρόμου, οι αγρότισσες της περιοχής μαζεύουν βλαστούς του φυτού και τους μεταφέρουν στο ναό, στολίζοντας της εικόνα του Αγίου και ύστερα τα τοποθετούν στην εξώπορτα του σπιτιού τους, έτσι ώστε να έχουν την ευλογία του. Παλαιότερα, τα παιδιά του χωριού, όταν τα ζώα τους βρίσκονταν στη διαδικασία της βοσκής, μάζευαν το φυτό και κρατούσαν την σφαιρική του κάψα (καρπός), καθώς με λίγη φαντασία έμοιαζε με την κεφαλή του Αγίου. Επίσης, οι ανύπαντρες γυναίκες, χρησιμοποιούσαν το «Γιαννάκο», ανήμερα της εορτής του, στο έθιμο του Κλήδονα, στολίζοντας το ανάλογο μεταλλικό δοχείο.
Άρθρα – Πληροφορίες
Clebsch B. & Barner C.D. 2003. The New Book of Salvias. Timber Press.
Λίτσο Α. 2009. Το γένος Salvia και ορισμένα φαρμακευτικά είδη. Πτυχιακή Διατριβή, ΤΕΙ Κρήτης.
Kintzios S.W. 2005. Sage, The Genus Salvia. Harwood Academic Publshers.
Αλεξίου Γ. 2014. Ο Γιάννακος» (Σάλβια η Ερυθρανθής) Το λουλούδι του Άι – Γιάννη Προδρόμου στον Γέρμα Καστοριάς. Κέντρο Περιβάλλοντος Γέρμα Καστοριάς, http://kepegerma.blogspot.com/ [Πρόσβαση 23/1/2021].
