Τα σημαντικότερα λιβαδικά φυτά

Τα σημαντικότερα λιβαδικά φυτά ανήκουν στις οικογένειες των αγρωστωδών και των ψυχανθών

 

Κείμενο: Αθανάσιος Πανογεώργος, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου

 

Οικογένεια αγρωστωδών

Η οικογένεια αυτή είναι η σημαντικότερη από λιβαδοπονική άποψη εξαιτίας των πλεονεκτημάτων που παρουσιάζουν οι ταξινομικοί της εκπρόσωποι. Παράλληλα, αποτελούν σημαντικά οικονομικά φυτά για τον άνθρωπο, καθώς καλλιεργούνται για την κάλυψη βασικών διατροφικών αναγκών (όπως σιτάρι, καλαμπόκι, κριθάρι, ρύζι, σόργο).

Τα κυριότερα πλεονεκτήματα αγρωστωδών (Poaceae, Gramineae) είναι:

1. Ο μεγάλος αριθμός των ειδών (περισσότερα από 8000) που ανήκουν σε αυτή την οικογένεια και μπορούν να παράγουν μεγάλες ποσότητες βοσκήσιμης ύλης.
2. Έχουν μεγάλη ανθεκτικότητα στη βόσκηση. Μπορούν να αναβλαστάνουν έντονα μετά από βόσκηση και να αναπληρώνουν έτσι την ποσότητα της βοσκήσιμης ύλης που απομακρύνθηκε με τη βόσκηση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το αναβλαστικό τους κέντρο (ριζικός κόμβος) βρίσκεται κοντά στο έδαφος.
3. Πολλά είδη τους είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικά, έτσι κυριαρχούν σε μεγάλες εκτάσεις.
4. Έχουν μεγάλη προσαρμοστικότητα σε διάφορες κλιματεδαφικές συνθήκες. Υπάρχουν σε όλες σχεδόν τις περιοχές του κόσμου.
5. Προστατεύουν το έδαφος από τη διάβρωση λόγω του πυκνού θυσανωτού τους ριζικού συστήματος.

Τα κυριότερα μειονεκτήματά τους είναι:

1. Έχουν μειωμένη περιεκτικότητα σε Ca και P και σε βιταμίνες Α και D. Δεν αποτελούν πλήρες σιτηρέσιο.
2. Δεν βελτιώνουν τις φυσικές ιδιότητες του εδάφους λόγω του θυσανωτού τους ριζικού συστήματος το οποίο δεν αναπτύσσεται σε μεγάλο βάθος.

Από τα κυριότερα γένη και είδη των αγρωστωδών είναι τα: Aegilops (Aegilops geniculata, Aegilops triuncialis), Arrhenatherum (Arrhenatherum elatius), Avena (Avena sterilis, Avena barbata), Briza (Briza maxima, Briza media), Bromus (Bromus hordeaceus, Bromus squarrosus, Bromus sterilis, Bromus tectorum), Chrysopogon (Chrysopogon gryllus), Cynodon (Cynodon dactylon), Cynosurus (Cynosurus echinatus, Cynosurus elegans), Dactylis (Dactylis glomerata), Dasypyrum (Dasypyrum villosum), Dichanthium (Dichanthium ischaemum), Festuca, Hordeum (Hordeum bulbosum, Hordeum murinum), Lagurus (Lagurus ovatus), Lolium (Lolium perenne), Phalaris (Phalaris bulbosa), Phleum (Phleum pratense, Phleum phleoides), Poa (Poa bulbosa), Setaria (Setaria viridis), Stipa (Stipa pennata), Vulpia (Vulpia myurus).

Οικογένεια ψυχανθών

Η οικογένεια περιλαμβάνει 500 περίπου γένη και χιλιάδες είδη, πολλά εκ των οποίων είναι καλλιεργούμενα και αποτελούν σημαντικό μέρος της διατροφής του ανθρώπου (φασόλια, φακές κ.ά.), ενώ η λιβαδοπονική τους αξία είναι τεράστια, καθώς αποτελούν τη σημαντικότερη πηγή πρωτεϊνών για τα ζώα. Οι εκπρόσωποί της είναι ξυλώδη (δενδρώδη ή θαμνώδη) και ποώδη φυτά με παγκόσμια γεωγραφική εξάπλωση (στις τροπικές χώρες υπερέχουν τα ξυλώδη φυτά, ενώ στις εύκρατες τα ποώδη).

Τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα των ψυχανθών (Fabaceae, Leguminosae, Caesalpiniaceae, Papilionaceeae) είναι:

1. Περιέχουν υψηλό ποσοστό πρωτεϊνών και Ca και ικανοποιητικό ποσοστό Ρ.
2. Είναι οι καλύτερη πηγή σε βιταμίνες Α και D οι οποίες είναι απαραίτητες στα αγροτικά ζώα.
3. Αυξάνουν την παραγωγικότητα του εδάφους καθώς το εμπλουτίζουν με Ν από την ατμόσφαιρα το οποίο δεσμεύουν τα αζωτοβακτήρια που συμβιούν στις ρίζες τους.
4. Βελτιώνουν τις φυσικές ιδιότητες του εδάφους με το πασσαλώδες ριζικό σύστημα τους.

Τα κυριότερα μειονεκτήματα των ψυχανθών είναι:

1. Δεν έχουν μεγάλη ανθεκτικότητα στη βόσκηση. Δεν μπορούν να αναβλαστάνουν έντονα μετά από βόσκηση και να αναπληρώνουν έτσι την ποσότητα της βοσκήσιμης ύλης που απομακρύνθηκε με τη βόσκηση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το αναβλαστικό τους κέντρο (ριζικός κόμβος) βρίσκεται μερικά εκατοστά πάνω από το έδαφος.
2. Υπάρχουν στην οικογένεια ορισμένα δηλητηριώδη είδη για τα ζώα
3. Δεν προστατεύουν τόσο αποτελεσματικά το έδαφος από τη διάβρωση.

Από τα κυριότερα γένη και είδη των ψυχανθών είναι τα: Anthyllis, Coronilla, Lathyrus, Lotus (Lotus corniculatus), Medicago, Melilotus, Ornithopus, Vicia, Trifolium).

 

Άρθρα – Πληροφορίες

Βραχνάκης Μ. 2015. Λιβαδοπονία. Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Αθήνα

Κούκουρα, Ζ. (2003). Σπουδαιότερα λιβαδικά φυτά της Ελλάδας. Θεσσαλονίκη: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις ΑΠΘ.

Παπαναστάσης, Β. & Καραγιαννακίδου – Παπαδημητρίου, Κ. (1983). Τα σπουδαιότερα αγρωστώδη των φυσικών λιβαδιών. Αθήνα: Υπουργείο Γεωργίας.

Παπαναστάσης Β.Π. & Ισπικούδης Ι. 2012. Λιβαδική οικολογία. Εκδ. Γιαχούδης Θεσσαλονίκη.

Παπαναστάσης Β.Π. & Νοϊτσάκης Β.Ι. 1992. Λιβαδική οικολογία. Εκδ. Γιαχούδης – Γιαπούλης Θεσσαλονίκη.