Κείμενο: Στέφανος Προφήτης, Απόφοιτος Τμήματος Δασολογίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου, Γεωπονικού Πανπιστημίου Αθηνών
Η εύρεση
Στον τάφο του Τουταγχαμόν οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν 48 ξύλινα κιβώτια γεμάτα με ταριχευμένο βοδινό κρέας και πουλερικά. Αντίθετα με τα φρούτα και τα σιτηρά, που μπορούσαν να διατηρηθούν για καιρό, αφού αποξηραίνονταν και τοποθετούνταν στους ξηρούς τάφους, το κρέας απαιτούσε ιδιαίτερη μεταχείριση για να συνοδεύσει επί μακρόν το νεκρό. Έπειτα από ελάχιστες ώρες στην υψηλή θερμοκρασία της ερήμου το κρέας χαλούσε και «απαιτούσε συγκεκριμένα βήματα για να διατηρηθεί», ισχυρίζεται ο αρχαιολόγος και χημικός Richard Evershed του βρετανικού Πανεπιστημίου του Μπρίστολ. Η λύση ήταν μόνο η «μουμιοποίηση».
Η μουμιοποίηση
Για να ανακαλύψει τη χημική σύνθεση του βαλσαμωμένου κρέατος, η ομάδα του Evershed ανέλυσε δείγματα επιδέσμων από ταριχευμένα κρέατα που φιλοξενούνται στο Μουσείο του Καΐρου και του Βρετανικού Μουσείου του Λονδίνου. Σε κάποια από τα μουμιοποιημένα κρέατα, όπως το μοσχάρι που βρέθηκε σε τάφο που χρονολογείται μεταξύ 1070-945 π.Χ. και ταριχευμένο πόδι κατσίκας από το 1290 π.Χ., το μόνο συντηρητικό που εντοπίστηκε ήταν ένα είδος ζωικού λίπους που είχε επαλειφθεί στις γάζες. Ταριχευμένα μοσχαρίσια παϊδάκια ωστόσο από ακόμα παλιότερο τάφο σκιαγραφούν μια σαφώς πιο περίπλοκη εικόνα. Εντοπισμένα δίπλα στον Φαραώ Αμενχοτέπ Γ’, ο οποίος ενταφιάστηκε με τιμές μεταξύ 1386-1349 π.Χ. στην Κοιλάδα των Βασιλιάδων, τα ταριχευμένα παϊδάκια είχαν υποστεί επεξεργασία με ρητίνη που ανήκει σε φυτό του γένους Pistacia. Η συγκεκριμένη ρητίνη ήταν ιδιαιτέρως ακριβή, καθώς εισαγόταν από τη Μεσόγειο και χρησιμοποιούταν από τους ευγενείς ως θυμίαμα, βερνίκι και -κυρίως- ως ενισχυτικό γεύσης στις τροφές. Έχει βέβαια εντοπιστεί και σε διαδικασίες ταρίχευσης ανθρώπων στην Αίγυπτο, αλλά τουλάχιστον 600 χρόνια αργότερα.
Συλλογή ρητίνης από Pistacia
Το γένος Pistacia
Το γένος Pistacia περιλαμβάνει πολύ γνωστά είδη, μεταξύ των οποίων η τερεβινθιά (Pistacia terebinthus) από την οποία γίνεται το νέφτι, αλλά και ο σχίνος (Pistacia lentiscus), από τη ρητίνη του οποίου μόνο στη Χίο παρασκευάζεται η γνωστή μαστίχα της Χίου. Οι δε, καρποί της Pistacia vera, είναι τα γνωστά φιστίκια Αιγίνης.
Άρθρα – Πληροφορίες
Clark Κ.A., Ikram S. & Evershed R.P. 2013. Organic chemistry of balms used in the preparation of pharaonic meat mummies. PNAS 110 (51) 20392-20395.
Nicholson P.T. & Shaw I. (eds.) 2006. Ancient Egyptian Materials and Technology. Cambridge University Press (1st published 2000).
Paraschos S., Magiatis P., Mitakou S. et al. 2007. In vitro and in vivo activities of Chios mastic gum extracts and constituents against Helicobacter pylori. Antimicrob. Agents Chemother 51(2): 551–9.
