Κείμενο: Xρυσούλα Σωτηρίου, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Το ταραξάκο
Η πικραλίδα (Taraxacum spp.) είναι φυτό με ευρύτατη εξάπλωση, σχεδόν κοσμοπολίτικο, καθώς απαντάται σε όλη σχεδόν την εύκρατη ζώνη του βόρειου ημισφαιρίου, καθώς και σε εύκρατες περιοχές του νότιου ημισφαιρίου. Στην Ελλάδα απαντώνται πάνω από 70 είδη και υποείδη φυτών που δύσκολα διακρίνονται. Είναι κοινή σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όπου είναι γνωστή με τα ονόματα ταραξάκο, αγριομάρουλο, πικροράδικο, πικραφάκα, δανδέλιον και άλλα.
Ο μύθος
Σύμφωνα με το μύθο, το ταραξάκο γεννήθηκε από τη σκόνη του άρματος του ήλιου, για αυτό και τα πέταλά του είναι χρυσοκίτρινα, ανοίγουν με την ανατολή του ήλιου και κλείνουν με τη δύση του.
Κατανάλωση του φυτού
Οι πικραλίδες συλλέγονται είτε άγριες είτε καλλιεργούνται σε μικρή κλίμακα, ως φυλλώδες λαχανικό. Τα φύλλα, μπορούν να καταναλωθούν είτε μαγειρεμένα είτε ωμά σε διάφορες μορφές, όπως σε σούπα ή σαλάτα. Συνήθως τα νεαρά φύλλα και οι ανθοφόροι οφθαλμοί (τα μπουμπούκια) τρώγονται ωμά σε σαλάτες, ενώ τα μεγαλύτερης ηλικίας φύλλα μαγειρεύονται. Τα ακατέργαστα φύλλα έχουν μια ελαφρώς πικρή γεύση. Η σαλάτα πικραλίδας, συνήθως συνοδεύεται με βραστά αυγά.
Φαρμακευτικές ιδιότητες
Η πικραλίδα είναι ένα από τα πολυτιμότερα φαρμακευτικά και εδώδιμα φυτά. Τα φύλλα είναι πλούσια σε βήτα-καροτένιο, βιταμίνη C και σίδηρο, περιέχοντας περισσότερο σίδηρο και ασβέστιο απ’ ότι το σπανάκι.
Σύμφωνα με την ελληνική και κυπριακή λαϊκή θεραπευτική η πικραλίδα είναι φάρμακο τονωτικό του οργανισμού και «καθάρσιο», με την ιπποκρατική έννοια του όρου, δηλαδή καθαρίζει και αποτοξινώνει τον οργανισμό, προάγοντας τη λειτουργία του ουροποιητικού και του γαστρεντερικού συστήματος, κυρίως δε του ήπατος και του συστήματος των χοληφόρων, ενώ ταυτόχρονα τονώνει τους αδένες και κυρίως στους ιδρωτοποιούς.
Σχετικά με τις εξωτερικές χρήσεις του φυτού, αξίζει να αναφερθεί πως ο γαλακτώδης χυμός των φύλλων και της ρίζας του ταραξάκου εφαρμόζεται εξωτερικά για την αφαίρεση κάλων και ακροχορδόνων, με λεπτή βάση.
Αντεδείξεις
Η πικραλίδα μπορεί να εμφανίσει σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις σε υπερευαίσθητα άτομα, ιδιαίτερα σε άτομα αλλεργικά σε αγριόχορτα, χρυσάνθεμα, καλέντουλα, χαμομήλι, αχίλλεια, μαργαρίτες ή ιώδιο. Σε ορισμένα άτομα, η πικραλίδα μπορεί να προκαλέσει αυξημένη έκκριση γαστρικού οξέος και καούρα. Άτομα με χολολιθίαση ή παθήσεις της χοληδόχου κύστης πρέπει να αποφεύγουν το βότανο. Η χρήση της δεν συνιστάται κατά την κύηση και τη γαλουχία λόγω έλλειψης δοκιμών για το πόσο ασφαλής είναι. Όπως στην περίπτωση όλων των βοτάνων, όταν χρησιμοποιούνται για ιατρική χρήση, οι δοσολογίες που χρησιμοποιούνται είναι πολύ υψηλότερες των δοσολογιών που χρησιμοποιούνται για διατροφική χρήση. Πρέπει να λαμβάνεται λοιπόν μέριμνα το βότανο να είναι ελεύθερο προσμίξεων και να υπάρχει η ενδεικνυόμενη ιατρική παρακολούθηση για τον καθορισμό της δοσολογίας και της διάρκειας της θεραπείας.
Άρθρα – Πληροφορίες
Ανάσης Ε. 1976. Τα θεραπευτικά Βότανα Της Ελλάδος – Τόμος Α΄ – Γ΄ Έκδοση. Εκδόσεις Μακρή, Αθήνα.
Bisset N.G. (Ed.) 1994. Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals. A handbook for practice on a scientific basis. CRC Press, Boca Raton, Ann Arbor, London, Tokyo
Γεωργακοπούλου-Βογιατζή Χ. 2009. Καλλωπιστικά Φυτά Εξωτερικών Χώρων – Α΄ Έκδοση. Εκδόσεις Γαρταγάνης, Θεσσαλονίκη.
Γκίζας Γ. 2012. Φυλλοβόλα Καλλωπιστικά Φυτά. Σημειώσεις Διάλεξης, Άρτα.
Hanelt P. & Institute of Plant Genetics and Crop Plant Research (Eds.) 2001. “Mansfeld’s Encyclopedia of Agricultural and Horticultural Crops. Springer, New York.
Grieve M. 1979. A Modern Herbal. Dover Publications, New York.
Ζανέττου-Παντελή Κ. 2000. Η θεραπευτική δυνατότητα των φαρμακευτικών φυτών της Κύπρου. Λάρνακα.
Ζαχαρόπουλος Ι.Μ. 1972. Σύγχρονη πλήρης θεραπευτική με βότανα, 3η Έκδοση. Εκδόσεις Ψύχαλου, Αθήνα.
Schütz K., Carle R. & Schieber A. 2006. Taraxacum—A review on its phytochemical and pharmacological profile. Journal of Ethnopharmacology 107: 313–323.
