Επιστημονική ονομασία Picea abies (L.) H. Karsten
Ταξινόμηση Κλάση Pinatae, Τάξη Pinales, Οικογένεια Pinaceae
Κοινές ονομασίες ερυθρελάτη η υψηλή, κόκκινο έλατο, Norway spruce (Αγγλικά), abete, supino (Πορτογαλικά)
Συνώνυμα Picea excelsa (Lam.) Link., Abies excelsa Poir., nom illeg., Picea vulgaris Link, nom. illeg., Pinus abies L.
Ονομάζεται ερυθρελάτη ή κόκκινο έλατο λόγω των κλαδίσκων (νεαρών κλαδιών) που έχουν κοκκινωπή απόχρωση.
Περιγραφή
Αειθαλές μόνοικο δέντρο. Η ερυθρελάτη μπορεί να φθάσει σε ύψος τα 60 μέτρα και σε πλάτος τα 1,5 – 2 μέτρα. Το ψηλότερο δένδρο της Ελλάδας, με ύψος 65 μέτρα, βρίσκεται στην οροσειρά της Ροδόπης. Οφθαλμοί ωοειδείς, συχνά ρητινοφόροι.
Φύλλα βελονοειδή μήκους 1-2 εκ., με τετραγωνική διατομή, οξυκόρυφα, σε πυκνή, σπειροειδή διάταξη στους κλάδους κορυφής και σε σχεδόν δίσειρη διάταξη στους σκιαζόμενους. Οι βελόνες βρίσκονται πάνω σε ανυψωμένες εξάρσεις (προσκεφάλια) των κλάδων.
Κώνοι κρεμάμενοι, μεγέθους 8-12(-20) x 3-4 εκ. κυλινδρικοί, πέφτουν ολόκληροι μετά την πτώση των σπερμάτων. Καρπικά λέπια ρομβοειδώς ωοειδή με κορυφή οδοντωτή μέχρι ακρόκοιλη. Τα καλυπτήρια λέπια δεν προεξέχουν.
Ερυθρελάτη – Απεικόνιση από τη Νικητούλα Ζαχαριουδάκη
Εξάπλωση – Προστασία
Eίναι είδος κοινό στην Ευρώπη, αλλά στην Ελλάδα απαντά μόνο στην οροσειρά της Ροδόπης, η οποία αποτελεί και το νοτιότερο όριο της εξάπλωσής της. Η ερυθρελάτη είναι είδος με ευρεία γεωγραφική εξάπλωση, κυρίως στην υπαλπική ζώνη της Κεντρικής Ευρώπης και στην υποαρκτική περιοχή της Σκανδιναβίας. Έχει, ωστόσο, χρησιμοποιηθεί ευρύτατα και εκτός της φυσικής ζώνης εξάπλωσής της, για αντικατάσταση δασών οξιάς και μικτών πλατύφυλλων δασών, λόγω της ικανότητας που έχει να παράγει ξύλο σε μεγάλη ποσότητα και με μεγάλη αναλογία τεχνικού ξύλου. Τα δάση της ερυθρελάτης στη Ροδόπη αποτελούν το νοτιότερο όριο εξάπλωσης του είδους. Στο βόρειο άκρο του Νομού Δράμας, στην περιοχή της Ελατιάς, κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, απαντά το μοναδικό στην Ελλάδα αμιγές δάσος ερυθρελάτης, γνωστό ως δάσος της Ελατιάς (ή Καρά Ντερέ), το οποίο συνθέτει ένα τοπίο που παραπέμπει σε αντίστοιχα της Βόρειας Ευρώπης. Επίσης, στο βορειοανατολικό άκρο του Νομού Δράμας, κάτω από την ψηλότερη κορυφή της Κεντρικής Ροδόπης, στα 1.953 μέτρα, βρίσκεται ένα από τα ομορφότερα μικτά δάση οξιάς με ελάτη και ερυθρελάτη και ένα από τα πιο αδιατάρακτα φυσικά, δασικά οικοσυστήματα της Ευρώπης, με μέγιστο οικολογικό ενδιαφέρον, γνωστό ως «Παρθένο Δάσος του Φρακτού».
Τα δάση ερυθρελάτης παρουσιάζουν μεγάλο οικολογικό ενδιαφέρον, λόγω του πλούτου των ειδών χλωρίδας και πανίδας που φιλοξενούν και λόγω της μεγάλης πολυμορφίας που εμφανίζει το είδος στη χώρα μας, καθώς παρουσιάζει γνωρίσματα από ολόκληρο το εύρος της εξάπλωσής του. Ανήκει, στον ευρωπαϊκής σημασίας, τύπο οικοτόπου 9410 “Οξύφιλα δάση ερυθρελάτης (Vaccinio-Piceetea)”. Η ερυθρελάτη προστατεύεται από την Ελληνική νομοθεσία (ΠΔ 67/81) γιατί στην Ελλάδα είναι το νοτιότερο όριο εξάπλωσης του είδους.
Εξάπλωση της Picea abies
Άρθρα – Πληροφορίες
Αθανασιάδης ΗΡ. Ν. 1986. Δασική Βοτανική Μέρος ΙΙ. Δέντρα και Θάμνοι των Δασών της Ελλάδος. Θεσσαλονίκη. Εκδ. Γιαχούδη-Γιαπούλη.
Αραμπατζής Θ. 1998. Θάμνοι και Δέντρα στην Ελλάδα. Οικολογική Κίνηση Δράμας
Dimopoulos P., Raus T., Bergmeier E., Constantinidis T., Iatrou G., Kokkini S., Strid A. & Tzanoudakis D. 2013. Vascular Plants of Greece. An annotated checklist. Botanic Garden and Botanical Museum Berlin-Dahlem & Hellenic Botanical Society, Berlin & Athens.
Strid, A. & Tan, K. (eds.) 1997. Flora Hellenica vol. 1. Patra.
Tutin, T. G., Burges, N.A. Chater, A.O. Edmonson, J.R. Heywood, V.H., Moore, D.M. Valentine, D.H. Walters, S.M. & Webb, D.A. (eds) 1993. Flora Europea I. 2nd edition. Cambridge.
Euro+Med (2006-): Euro+Med PlantBase – the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity. Published on the Internet http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/ [Ανάκτηση 20/8/2015]
Κείμενα
Παναγιώτης Βλάχος, Δασοπόνος
