Κείμενο: Παναγιώτης Στεργιάννης, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Η χρήση της στην αρχαιότητα
Η γλυκόριζα (Glycyrrhiza glabra) είναι γνωστή από την αρχαιότητα για τις πολύτιμες θεραπευτικές της χρήσεις. Η παρουσία της έχει βεβαιωθεί σε πήλινα σκεύη των Ασσυρίων (2500 π.Χ.), αναφέρεται σε Αιγυπτιακούς παπύρους. Οι Άραβες την χρησιμοποιούσαν ως αντιβηχικό, ενώ στους Έλληνες φαίνεται ότι έγινε γνωστή από τους Σκύθες. Στην Κίνα, συμπεριλαμβάνεται και αξιολογείται στην Materia Medica που αποδίδεται στον Sheng Nung (2.700 π.Χ.), όπως πιθανολογείται από συγγραφικά ευρήματα ανώνυμου συγγραφέα το 100 περίπου π.Χ. Ο Θεόφραστος την παρουσιάζει ως “χρήσιμη προς τε τα άσθματα και προς την βήχαν ξηράν και όλους τους περί τον θώρακαν πόνους”. Ο Διοσκουρίδης την περιγράφει λεπτομερώς και αναφέρει τις ποικίλες θεραπευτικές της ιδιότητες. Ο Αφρικανός στα “Γεωπονικά” αναφέρει ότι “ευφορείν ποιήσεις άμπελον γλυκύρριζαν εις το μέσον φυτεύειν”.
Οι ιδιότητές της
Σήμερα η γλυκόριζα χρησιμοποιείται σε πολλά φάρμακα (κυρίως για παιδιά) για να είναι πιο ήπια και «γλυκιά» η γεύση τους. Κατά τα άλλα, και σύμφωνα με έρευνες, η γλυκόριζα έχει δράση αντιαρθριτική και αντιφλεγμονώδη όταν αποδομηθεί στο έντερο, κατά των φλεγμονοδών παθήσεων του πεπτικού συστήματος, όπως γαστρίτιδα, υπερβολική οξύτητα και έλκος στομάχου, για τη βελτίωση των στοματικών ελκών. Βοηθά σε προβλήματα του αναπνευστικού, όπως άσθμα, βήχας και βρογχίτιδα, πνευμονία και πλευρίτιδα, καθώς διαθέτει αποχρεμπτικές και σπασμολυτικές ιδιότητες. Ιαπωνικές μελέτες έδωσαν καλά αποτελέσματα στη θεραπεία της ηπατίτιδας και της κίρρωσης του ήπατος. Είναι αποτελεσματική στη διέγερση των επινεφριδίων, κατά της δυσκοιλιότητας και κατά του διαβήτη. Αλκοολικά βάμματα γλυκύρριζας έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά αντιμοκροβιακά κατά του σταφυλόκοκκου (Staphylococcus aurens), του στρεπτόκοκκου (Streptococcus mutans), του μυκοβακτηρίου (Mycobacterium smegmatis) και του Candida albicans. Η γλυκόριζα καταπολεμά ακόμα και ιούς, ανθεκτικούς στα φάρμακα. Η ισχυρή αντιϊκή ιδιότητα της γλυκόριζας δεν περιορίζεται στους κορονοιούς, αλλά έχει επίσης μελετηθεί σε σχέση με μια άλλη επιδημία / πανδημία, σοβαρή και δυνητικά θανατηφόρα, τον ιό της γρίπης.
Και τα προβλήματα με τη χρήση της
Η γλυκόριζα είναι γνωστή και ως ένα “επικίνδυνο βότανο”, χάρη στην ικανότητά της να διεγείρει και να αυξάνει την αρτηριακή πίεση σε ευαίσθητα άτομα, όταν καταναλώνεται υπερβολικά. Για αυτό, είναι σημαντικό να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή κατά τη χρήση της γλυκόριζας, ή οποιουδήποτε άλλου βοτάνου, για ιατρικούς σκοπούς, και το ιδανικό είναι να συμβουλευόμαστε κάποιον ειδικό βοτανολόγο που μπορεί να συνεργάζεται με τους ιατρούς, όποτε χρειάζεται. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η γλυκυρριζίνη (παράγωγο της γλυκόριζας) είναι ακόμα ταξινομημένη ως «γενικά ασφαλής», όταν χρησιμοποιείται ως παράγοντας γεύσης, αλλά όχι ως γλυκαντικό. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η σύσταση είναι για τους ανθρώπους να καταναλώνουν όχι περισσότερο από 100 mg την ημέρα, το οποίο είναι ισοδύναμο με 50 γραμμάρια καραμέλες γλυκόριζας, καθώς και στην Ιαπωνία, όπου η γλυκυρριζίνη χρησιμοποιείται συχνά ως υποκατάστατο της ζάχαρης, με το συνιστώμενο όριο, να ορίζεται σε 200 mg την ημέρα. Επίσης, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη ότι ακόμη και όταν η γλυκυρριζίνη απομονώνεται και συμπυκνώνεται φαρμακευτικώς, η σχετική τοξικότητα της είναι εξαιρετικά χαμηλή, όταν συγκρίνεται με τα αντιϊκά φάρμακα, όπως η ριμπαβιρίνη. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η κατανάλωση γλυκόριζας υπό μορφή κονιοποιημένης ρίζας, η σαν αυτούσια ρίζα, η γλυκυριζίνη αντιμετωπίζεται διαφορετικά από το σώμα. Θα απορροφηθεί πιο αργά, οι ίνες που περιέχει θα μετριάσουν τις δυσμενείς επιπτώσεις, και ως εκ τούτου θα πρέπει να θεωρείται ασφαλέστερη από την απομονωμένη γλυκυριζίνη.
Αντεδείξεις
Μεγάλη και παρατεταμένη χρήση είναι υπεύθυνη για υπέρταση, πονοκέφαλος, μυική αδυναμία, τοξική στο συκώτι, στην καρδιά μπορεί να προκαλέσει οίδημα, χαμηλή τεστοστερόνη, κατακράτηση υγρών, πόνος στην κοιλιά, κατακράτηση νατρίου, απώλεια καλίου, αποφυγή διουρητικών, φάρμακα για την καρδιά, για το ζάχαρο, μυοχαλαρωτικά, κορτικοστεροειδή χάπια που επιδρούν στη σεροτονίνη, αντισυλληπτικά, αντιπηκτικά, λίθιο, ιντερφερόνη, υψηλή προλακτίνη και οιστρογόνα, πρόσληψη βάρους, περιοδική θυρεοτοξική παράλυση, προβλήματα όρασης, όχι σε εγκυμοσύνη και θηλασμό.
Άρθρα – Πληροφορίες
Armanini D., Mattarello M.J., Fiore C., Bonanni G., Scaroni C., Sartorato P., Palermo M. 2004. Licorice reduces serum testosterone in healthy women. Steroids 69(11-12): 763-766.
Kaur R., Kaur H. & Dhindsa A.S. 2013. Glycyrrhiza glabra: a phytopharmacological review. IJPSR 4(7): 2470-2477.
Shirish D, Ambawade, Veena S. Kasture, Sanjay B. Kasture, 2002. Anticonvulsant activity of roots and rhizomes of Glycyriza Glabra, Indian Journal of Pharmacology, 34: 251-255
Visavadiya N.P., Soni B. & Dalwadi N. 2009. Evaluation of antioxidant and anti-atherogenic properties of Glycyrrhiza glabra root using in vitro models. International Journal of Food Sciences and Nutrition 60(2), https://doi.org/10.1080/09637480902877998.
