Κείμενο: Σεραφίνα Λουκοβίτη, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Τα φυτά και οι αγώνες
Μετά την έκβαση του αγώνα ο νικητής αποκτά μια διαφορετική σχέση τόσο με τον κοινωνικό του περίγυρο όσο και με της θεούς, οι οποίοι τον προστάτευσαν και τον ευνόησαν κατά τη διάρκεια του αγώνα. Η μετάβαση στη νέα αυτή κατάσταση σημαδεύεται και ενισχύεται από ένα πλήθος τελετουργικών και συμβολικών πράξεων, θρησκευτικών και κοσμικών εθίμων και πρακτικών. Εκτός από τα γνωστά στεφάνια που απονέμονταν της νικητές των αγώνων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το έθιμο της φυλλοβολίας. Καθώς ο νικητής έκανε τον γύρο του θριάμβου στο στάδιο, οι ενθουσιώδεις θεατές του έριχναν στεφάνια, λουλούδια, κλαδιά και ταινίες. Το έθιμο αυτό δεν περιορίζονταν μόνο στους αθλητικούς χώρους. Στις πανηγύρεις και στις δημόσιες εκδηλώσεις το πλήθος φυλλοβολούσε τα τιμώμενα πρόσωπα, όπως π.χ. τους ευεργέτες της πόλης, αλλά ακόμη και τα ζευγάρια των νεονύμφων.
Η φυλλοβολία
Το νόημα της φυλλοβολίας δεν είναι άμεσα κατανοητό. Η πρακτική της ρίψης αντικειμένων είναι προφανώς ένας τρόπος συμμετοχής σε ένα δρώμενο που διαδραματίζεται σε κάποια απόσταση από τους θεατές του. Ορισμένοι μελετητές διατύπωσαν την άποψη ότι το έθιμο της φυλλοβολίας ανάγεται στις συνήθειες των αρχέγονων αγροτικών κοινωνιών. Σε κάθε περίπτωση πάντως η φυλλοβολία αποτελούσε μια συμβολική πράξη, η οποία σηματοδοτούσε την αλλαγή της κατάστασης τιμώμενων. Τα άτομα αυτά έχουν μόλις ολοκληρώσει επιτυχώς μια ορισμένη διαδικασία και δέχονται την κοινωνική αναγνώριση, μέσα σε μια ατμόσφαιρα αλληλεγγύης και συγκινησιακής φόρτισης.
Ο φοίνικας
Στο τέλος του 5ου αιώνα π.Χ. εμφανίζεται, αρχικά σε παραστάσεις της αγγειογραφίας, ένα νέο σύμβολο της νίκης, το κλαδί του φοίνικα, το οποίο παραλαμβάνει ο νικητής από τα χέρια του βραβέα. Ο φοίνικας θα γίνει στη συνέχεια το «λαλούν» σύμβολο της νίκης και συναντάται σε όλες σχεδόν τις νικητήριες παραστάσεις της ελληνιστικής, ρωμαϊκής και χριστιανικής τέχνης.
Ο φοίνικας της νίκης
Άρθρα – Πληροφορίες
Kefalidou E. 1999. Ceremonies of Athletic Victory in Ancient Greece: An Interpretation, in Nikephoros, pp. 95-117.
Kefalidou E. 2009. The plants of victory in ancient Greece and Rome. In: Plants and Culture: seeds of the cultural heritage of Europe (Morel J.-P. & Marcuri A.M. eds.). Edipuglia, pp. 39-44.
Kyle D.G. 2015. Sports and Spectacle in the Ancient World. Willey Blackwell.
