Κείμενο: Αιμιλία Λεμπέση, MSc Δασολογίας, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Το έθιμο με τη σορβιά (ή αλλιώς σουρβιά)
Σε πολλά μέρη της Μακεδονίας και της Θράκης τα παιδιά που έλεγαν τα κάλαντα χτυπούσαν την πόρτα, του σπιτιού που επισκέπτονταν, με ένα ραβδί. Το ραβδί, με το οποίο τα παιδιά χτυπούσαν τις πόρτες είναι κυρίως από σορβιά (σουρβιά) και λέγεται «σουρβάκα» και τα κάλαντα «σούρβα». Από το θέμα των λέξεων “σουρβάκα” και “σούρβα” με την προσθήκη της ρηματικής κατάληξης προήρθε το ρήμα “σουρβακώ – σουρβακίζω, σουρβώ – σουρβίζω” που σημαίνει χτυπώ με τη σουρβάκα την πόρτα σπιτιού την παραμονή της πρωτοχρονιάς και λέω τα κάλαντα – σούρβα. Σε πολλές περιοχές «σούρβα» αποκαλούν και τις φωτιές που ανάβονται την παραμονή της πρωτοχρονιάς στις γειτονιές.
Σόρβα ή σούρβα
Τα δώρα στα σούρβα
Το φιλοδώρημα των παιδιών παλιά στα κάλαντα ήταν καρποί – κυρίως ξηροί, (κάστανα, καρύδια, αμύγδαλα, σταφίδες, ξερά σύκα, ξυλοκέρατα ή χαρούπια) – μουστοκούλουρα και κολιαντίνες (μικρά στρογγυλά ψωμάκια που στη ζύμη τους δεν έβαζαν ζάχαρη ή μούστο, αλλά πάνω της στη μέση έβαζαν μια σταφιδωμένη ρόγα σταφυλιού από κρεμασμένη φούντα σταφυλιών). Φαίνεται πως στην αρχή στα κάλαντα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς δίνονταν απαραίτητα στα παιδιά σούρβα (Sorbus domestica), για να είναι καρπερή η νέα χρονιά, και από αυτού του είδους το φιλοδώρημα ονομάσθηκαν σούρβα και τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα:
Σούρβα σούρβα, γιρό κουρμί
γιρό κουρμί, γιρό σταυρί
σαν ασήμι, σαν κρανιά
κι του χρόν’ ούλ’ γιροί,
ούλ’ γιροί καλόκαρδοι.
Σούρβα σούρβα για χαρά
γιά σταφίδις, γιά παρά
γιά καρύδις, γιά μπαντέμια
γιά ένα ξυλουκέρατου.
και άλλα σούρβα-κάλαντα:
Σούρβα σούρβα Αϊ Βασίλη,
και φέρε μπερεκέτι,
φέρε υγεία,
φέρε χωράφια και σοδειά
φέρε το σπίτι να είναι καλά
φέρε την υγειά
φέρε σιτάρι, καλαμπόκι,
φέρε καλά…
Άρθρα – Πληροφορίες
http://vlahofonoi.blogspot.gr/ [Πρόσβαση 16/12/2017]
http://kepegerma.blogspot.gr/ [Πρόσβαση 16/12/2017]
