Κείμενο: Κυριάκος Κοζώνης & Χρήστος Ράμμος, Απόφοιτοι Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Η ελιά
Η «ελιά της Γόρτυνας» βρίσκεται πολύ κοντά στα ερείπια της αρχαίας Γόρτυνας, κοντά στον οικισμό Αγ. Δέκα του νομού Ηρακλείου (σε υψόμετρο 164 μέτρα). Το δέντρο έχει μέγιστη διάμετρο βάσης 3,25 μέτρα και περίμετρο 10,2 μέτρα, ενώ η κόμη του δέντρου έχει μέγιστη διάμετρο 10,1 μέτρα. Η ηλικία του υπολογίζεται ότι είναι περίπου 1600 ετών. Η ηλικία του προσδιορίζεται στην Α’ Βυζαντινή περίοδο, περίοδο που η Κρήτη είχε πολλούς σεισμούς με μεγάλες καταρρεύσεις κτηρίων. Ίσως έτσι εξηγείται και ο σπασμένος κίονας στη βάση του δέντρου.
Ο κίονας
Πρόκειται για ελιά (Olea europaea) που έχει ενσωματωμένη στο εσωτερικό του κορμού ένα μεγάλο τμήμα από κίονα Ρωμαϊκής περιόδου. Ο κίονας αυτός περιβάλλεται κυκλικά από τον κορμό και βρίσκεται σε πλήρη επαφή μαζί του σε τρόπο που να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του. Το φαινόμενο έχει προφανώς δημιουργηθεί με την τοποθέτηση του κίονα σε κάποια περίοδο της ζωής του δέντρου σε κοιλότητα του κορμού του και τον εγκλωβισμό του στη συνέχεια σε αυτόν με τη συνεχή αύξηση του κορμού.
Ο ρωμαϊκός κίονας “εγκλωβισμένος” μέσα στην ελιά
Προστασία
Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχτεί από το Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) ως μνημειακό. Ανήκει στους κληρονόμους Κοσμαδάκη και είναι ποικιλίας Χοντρολιάς που τοπικά ονομάζεται Φραγκολιά, εμβολιασμένη σε υποκείμενο Αγριελιάς. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην περιοχή έχει και άλλα ελαιόδεντρα μεγάλων διαστάσεων.
Άρθρα – Πληροφορίες
Ράμμος Χ. 2017. Μνημειακά δέντρα στην Ελλάδα. Πτυχιακή Διατριβή. ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας.
http://polelia.sedik.gr/ [Ανάκτηση 11/08/2015]
