Κείμενο: Χρήστος Ράμμος, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Η ελιά
Η «Ελιά της Καλαμάτας» βρίσκεται μέσα στην πόλη της Καλαμάτας και καλύπτει με την κόμη της, τον αυλόγυρο του Κέντρου Γεωργικής Εκπαίδευσης (ΚΕΓΕ) στην οδό Λακωνικής 85 (με συντεταγμένες Ν 37,039298ᵒ Ε 22,120737ᵒ και υψόμετρο περίπου 14 μέτρα). Έχει περίμετρο κορμού 8,97 μέτρα και διάμετρο περίπου 3 μέτρα. Στο ύψος των 2,5 μ. ο κορμός διακλαδίζεται σε έξι χοντρούς βραχίονες (ο έκτος σήμερα δεν υφίσταται λόγω πτώσης από κακοκαιρία το 1997) και οι απολήξεις των κλάδων φθάνουν στα 12 μ. ύψος από το έδαφος. Η εκτιμώμενη ηλικία του δένδρου ήταν 800 ετών, ωστόσο η έρευνα του Δρ. δασολόγου Παν. Μπαζίγου, Γεν. Δ/ντή Περιφερείας Πελοποννήσου, που βασίσθηκε στο δείγμα δύο τρυπανιδίων, τα οποία πήρε κατά την αυτοψία που διενήργησε στις 23 Αυγούστου 2001, έδωσε την ηλικία των 1733 χρόνων κατά προσέγγιση. Δηλαδή το δένδρο θα πρέπει να φυτεύτηκε περί τον 4ο αι. μ.Χ.
Η μάνα-ελιά καλαμών
Η συγκεκριμένη ελιά (Olea europaea) είναι υπεραιωνόβια ελιά, αντιπροσωπευτική της γνωστής ποικιλίας “Ελαιών Καλαμάτας”. Η “μάνα-ελιά”, όπως χαρακτηριστικά αποκαλείται, είναι δένδρο αντιπροσωπευτικό της ποικιλίας “Αετονυχολιά Καλαμών” που θεωρείται ότι είναι το μητρικό φυτό της ποικιλίας “Καλαμών” με τα μεγάλα φύλλα και τον επίσης μεγάλο ωοειδή επιμήκη καρπό, ο οποίος θυμίζει αμύγδαλο ή ρώγα σταφυλιού “αετονύχι”. Η ελιά είναι αρκετά ρωμαλέα τουλάχιστον στα της περιμέτρου της, αυξάνεται με ικανοποιητική υγεία και όπως αναφέρει σε άρθρο του ο κ. Μπαζίγος “αν δεν υπάρχουν βίαιες ενέργειες ή εμπόδια στην ανάπτυξή της μπορεί να ζει για πολλούς αιώνες ακόμα και θεωρητικά να παραμένει αθάνατη”. Τα χαρακτηριστικά του δέντρου περιγράφονται στην πινακίδα και η ηλικία του έχει προσδιοριστεί πλέον με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα. Tο Ινστιτούτο Ελαίας σε συνεργασία τα ΤΕΙ Καλαμάτας συλλέγουν δείγματα από την περιοχή της Μεσσηνίας για ταυτοποίηση του εύρους της γενετικής βάσης του δέντρου των οποίων η καλλιέργειά τους ξεκίνησε από το συγκεκριμένο μητρικό δέντρο (http://trochalovillas.gr/).
Προστασία
Η Ελιά της Καλαμάτας έχει ανακηρυχτεί από το 1980 σε «Διατηρητέο μνημείο της φύσης» με την υπ’αριθμό 200995/7950/1979 απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας και το υπ’αριθμό διάταγμα 121/τ.Δ/1980.
Άρθρα – Πληροφορίες
Ράμμος Χ. 2017. Μνημειακά δέντρα στην Ελλάδα. Πτυχιακή Διατριβή. ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας.
http://kalamatain.gr [Ανάκτηση 20/5/2016]
