Το είδος
Το Jankaea heldreichii, εκτός από ενδημικό είδος είναι και ενδημικό γένος του Ολύμπου (δηλαδή το γένος Jankaea απαντάται μόνο στον Όλυμπο και πουθενά αλλού στον κόσμο). Προστατεύεται από πολλές Συνθήκες, Διατάξεις κλπ. ενώ θεωρείται είδος χλωρίδας προτεραιότητας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ.
Η εύρεση και η αναγνώρισή του
Στις 28 Αυγούστου 1851 ο Heldreich, μετά από την ανάβασή του στον Όλυμπο, έστειλε ένα γράμμα στο μέντορά του Pierre Edmond Boissier στη Γενεύη. Σε αυτό ανέφερε τα πιο ενδιαφέροντα φυτά που συνάντησε, ανάμεσά του και ένα Gesneriaceae, το οποίο βρήκε «par malheur seulement en fruits (δυστυχώς μόνο με καρπούς)». Ανθισμένο υλικό συνέλεξε τελικά ο Θεόδωρος Ορφανίδης μερικά χρόνια αργότερα. Ο Boissier περιέγραψε αρχικά αυτό το είδος με το όνομα Haberlea heldreichii, αλλά μερικά χρόνια αργότερα άλλαξε γνώμη και το μετέφερε στο καινούργιο γένος Jankaea, από το όνομα του Victor Janka, επιμελητή του ερμπαρίου (φυτολογίου) της Βουδαπέστης.
Χαρακτηριστικά του
Φύεται σε σκιερές και κάπως υγρές σχισμές ασβεστολιθικών βράχων (συνήθως βόρειας έκθεσης) που βρίσκονται κοντά σε ρέματα στις βόρειες και ανατολικές πλαγιές του βουνού, σε υψόμετρα μεταξύ 350 και 2400 μέτρων (πιο διαδεδομένη σε μεσαία υψόμετρα). Ανθίζει από τις αρχές ή τα μέσα Μαΐου, ενώ σε μεγάλα υψόμετρα μέχρι και τις αρχές του Αυγούστου. Είναι φυτό ποώδες και πολυετές, χωρίς διακεκριμένο βλαστό, με ρόδακα που σχηματίζεται από τα φύλλα της βάσης, τα οποία από επάνω είναι πυκνά καλυμμένα με μαλακές, μεταξένιες τρίχες που ασημίζουν. Ένα (συνήθως) ή λίγα στελέχη, ύψους 3-10 εκ., εκφύονται από το κέντρο του ρόδακα των φύλλων. Κάθε στέλεχος φέρει 1-3 άνθη χρώματος μπλε – λιλά που διαιρούνται ως τη βάση σε 4-5 σχεδόν ίσους φαρδείς λοβούς.
Άρθρα – Πληροφορίες
Dimopoulos P., Raus T., Bergmeier E., Constantinidis T., Iatrou G., Kokkini S., Strid A. & Tzanoudakis D. 2013. Vascular Plants of Greece. An annotated checklist. Botanic Garden and Botanical Museum Berlin-Dahlem & Hellenic Botanical Society, Berlin & Athens.
Delipetrou P. 2011. Jankaea heldreichii. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.2.
Phitos D., Strid A., Snogerup S. & Greuter W. (eds). 1995. The Red Data Book of Rare and Threatened Plants of Greece. WWF-Greece, Athens.
Quezel P. 1968. Signification phytosociologuique des Gesneriacees Grecques. Collectanea Botanica 7(15): 947-973.
Strid A. 1980. Φυτά του Ολύμπου. Μουσείον Γουλανδρή Φυσικής Iστορίας.
Strid A. & Papanikolaou K. 1985. The Greek mountains. In: C. Gomez-Campo (ed.), Plant Conservation in the Mediterranean Area, pp. 89-111. Dr. Junk, Dordrecht.
Vokou D., Petanidou T. & Bellos D. 1990. Pollination ecology and reproductive potential of Jankaea heldreichii (Gesneriaceae); a tertiary relict on Mt Olympus, Greece. Biological Conservation 52: 125-133.
http://floraolympus.blogspot.gr/ [Ανάκτηση 10/8/2015]
Κείμενο
Λίτσα Γκαβού, Δασοπόνος
