Κείμενο: Αδαμαντία Βλάχου, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Η ίδρυση
Η ιστορία του Βοτανικού Κήπου του Πανεπιστημίου Αθηνών ξεκινά το έτος 1835 όταν με Β.Δ. «περί συστάσεως νεοφυτειών» ιδρύεται ο «Βοτανικός Κήπος εν Αθήναις, όστις θέλει χρησιμεύση εις την Φυσικοϊστορικήν Εταιρείαν, τα ιατρικά σχολεία και τα ανώτερα εκπαιδευτήρια». Στο Διάταγμα αναφέρεται ως χώρος εγκατάστασης του Κήπου το δημόσιο κτήμα του Χασεκή, έκτασης 120 στρεμμάτων, στην Ιερά Οδό. Το κτήμα αυτό χρησιμοποιήθηκε ως δενδροκομείο από το 1836, και ως Βοτανικός Κήπος από το 1838, όταν καθηγητής της Βοτανικής (Φυτολογίας) στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ήταν ο Κάρολος – Νικόλαος Φράας.
Η μεγάλη «άνθιση»
Το έτος 1847 ο Θεόδωρος Χέλδραϊχ (T. von Heldreich) ζήτησε να διοριστεί επιμελητής ή καλλιεργητής του Βοτανικού Κήπου. Ο Kαθηγητής Ξαβέριος Λάνδερερ υποστήριξε το θέμα στη Σύγκλητο και υπέδειξε την ανάγκη της καλύτερης διοργάνωσης του Κήπου για την καλύτερη διδασκαλία της Φυτολογίας. Η αναδιοργάνωση αυτή έγινε κυρίως μετά το 1851 από τους T. von Heldreich και Θ. Γ. Ορφανίδη, οι οποίοι στο μεταξύ είχαν διοριστεί επιμελητής ο πρώτος και καθηγητής ο δεύτερος στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τότε ο Κήπος εμπλουτίστηκε με 2500 φυτά κυρίως μέσω ανταλλαγής σπερμάτων ελληνικών φυτικών ειδών με αλλόχθονα από κήπους άλλων χωρών (Γαλλίας, Ιταλίας και Γερμανίας) και κατασκευάσθηκαν δύο θερμοκήπια (θερμαστήρια). Ο Βοτανικός Κήπος αναγνωρίσθηκε ως επιστημονικό παράρτημα του Πανεπιστημίου Αθηνών με τον νόμο ΣΝ’ της 24ης Φεβρουαρίου 1867.
Η διαδρομή τον τελευταίο αιώνα
Το 1888 ιδρύθηκε στον Βοτανικό το Τριανταφυλλίδειο Γεωργικό Σχολείο. Το 1897 μετετράπη με Β.Δ. σε Γεωργικό Σταθμό. Το 1914, με άλλο διάταγμα μετετράπη σε Δενδροκομείο και Κηπουρικό Σταθμό και με Β.Δ. του 1915 σε Γεωπονική Σχολή. Από τότε το μεγαλύτερο μέρος του Κήπου περιήλθε στη Γεωπονική Σχολή Αθηνών για τις εγκαταστάσεις της. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αρχικά παρέμειναν περίπου 25 στρέμματα και από αυτά σήμερα έχουν παραμείνει περίπου 7, τα οποία αποτελούν τον ιστορικό Βοτανικό Κήπο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Βοτανικός Κήπος είχε σημαντική δραστηριότητα από το 1965 μέχρι το 1982. Εξέδιδε ετήσιο κατάλογο των συλλεγόμενων σπερμάτων για ανταλλαγή (Index Seminum), ο οποίος στη συνέχεια κοινοποιούνταν σε πολλούς Βοτανικούς Κήπους του κόσμου. Κατά την περίοδο αυτή ήταν στελεχωμένος με έναν επιμελητή (μέχρι το 1972), ένα φύλακα, 2-4 κηπουρούς και τουλάχιστον 4 συνεργαζόμενα μέλη του Εργαστηρίου Συστηματικής Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έτσι ο αριθμός των καλλιεργούμενων φυτών έφθασε σε υψηλά επίπεδα (περισσότερα από 1000 είδη, με μεγαλύτερο αριθμό το 1971 οπότε έφθασε τα 1350 είδη). Μετά το 1982 ο κατάλογος σπερμάτων έπαψε να εκδίδεται, λόγω έλλειψης προσωπικού και χρημάτων. Η επανέκδοση του καταλόγου πραγματοποιήθηκε το 1994 και συνεχίζεται, σε ετήσια βάση, μέχρι σήμερα.
Οι συλλογές του κήπου
Σήμερα στον Κήπο καλλιεργούνται περίπου 200 είδη φυτών. Υπάρχουν πολλά είδη δένδρων και θάμνων (μερικά άτομα μεγάλης ηλικίας), αρκετά ποώδη είδη, και μία μικρή τεχνητή λίμνη με υδρόβια φυτά. Στα ενδιαφέροντα φυτά του Κήπου περιλαμβάνονται ορισμένα πανύψηλα άτομα Cupressus sempervirens, Phoenix canariensis και Washingtonia sp. και κάποια φυτά ιστορικής σημασίας όπως η άκανθα (Acanthus mollis) και το κώνειο (Conium maculatum).
Δραστηριότητες
Ο Βοτανικός Κήπος του Πανεπιστημίου Αθηνών εκδίδει κατάλογο συλλεγόμενων σπερμάτων για ανταλλαγή (Index Seminum) και τον αποστέλλει σε 200 περίπου Βοτανικούς Κήπους παγκοσμίως. Ανταλλάσσει σπέρματα φυτών με τους συνεργαζόμενους Βοτανικούς Κήπους. Συμμετέχει στο Εθνικό Δίκτυο Βοτανικών Κήπων. Συμβάλλει στην εκπαίδευση των φοιτητών του Τμήματος Βιολογίας.
Άρθρα – Πληροφορίες
http://www.uoa.gr/ [Ανάκτηση 15/8/2015]
http://oikopress.gr/ [Ανάκτηση 15/8/2015]
