Κείμενο: Γεωργία Τιγγινάγκα, Απόφοιτη Τμήματος Δασολογίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Η φωτογραφία
Πρόσφατα κυκλοφόρησε μια φωτογραφία, που έγινε viral, με τη διαχείριση δασών στην Ιαπωνία, που περιγράφει μια εξαιρετική διαχείριση των δασών:
“Οι Ιάπωνες παράγουν ξύλα για 700 χρόνια χωρίς να κόβουν δέντρα. Τον 14ο αιώνα, η εξαιρετική τεχνική daisugi γεννήθηκε στην Ιαπωνία. Πράγματι, το daisugi προβλέπει ότι αυτά τα δέντρα θα φυτευτούν για τις μελλοντικές γενιές και δεν θα κοπούν αλλά μόνο θα κλαδεύονται σαν να ήταν γιγαντιαία δέντρα μπονσάι. Εφαρμόζοντας αυτήν την τεχνική στους “κέδρους”, το ξύλο που μπορεί να ληφθεί είναι ομοιόμορφο, ίσιο και χωρίς κόμβους, πρακτικά τέλειο για κατασκευή. Ένα κλάδεμα ως κανόνας της τέχνης που επιτρέπει στο δέντρο να μεγαλώνει και να βλασταίνει ενώ χρησιμοποιούνται τα ξύλα του, χωρίς να το κόψουν ποτέ. Εξαιρετική τεχνική. (Απόσπασμα από την Mary Conceicao Coelho)”
Το λάθος
Στην όλη περιγραφή υπάρχουν μερικά λάθη: (α) δεν υπάρχουν κέδροι στην Ιαπωνία, άρα δεν γνωρίζει κανείς για ποιο είδος πρόκειται (διαφορετικά είδη σημαίνει διαφορετική διαχείριση), (β) πρόκειται για μια απλή τεχνική διαχείρισης δασών από την αρχαιότητα και όχι απλά 700 ετών (ίσως μάλλον μια πρακτική μερικών χιλιάδων ετών), που ονομάζεται στη σύγχρονη Δασολογική επιστήμη «πρεμνοφυής» διαχείριση, (γ) οικολογικά θεωρείται παρωχημένη και λάθος τεχνική διαχείρισης δασών και (δ) θεωρείται, τουλάχιστον για τα είδη που υπάρχουν στην Ευρώπη, λάθος το ύψος υλοτομίας των δένδρων.
Η φωτογραφία που έγινε viral στο διαδίκτυο. Πρέπει να τονιστεί ότι δεν φαίνεται ότι αυτή η διαχείριση είναι εκτεταμένη σε όλο το δάσος
Τα πρεμνοφυή δάση
Πρεμνοφυή δάση, είναι τα δάση στα οποία η αναγέννηση πραγματοποιείται με παραβλαστήματα ή πρεμνοβλαστήματα – λαίμαργα – (δηλαδή από τη βάση του δένδρου που υλοτομήθηκε βγαίνουν καινούρια «βλαστάρια» τα οποία θα εξελιχθούν σε δένδρα). Στην Ελλάδα, τα πρεμνοφυή δάση κατέχουν το 48% των δασών έχοντας την πρώτη θέση με 12.000.000 στρέμματα περίπου, περιέχοντας δάση δρυός, οξιάς, καστανιάς κ.ά. Στη μορφή αυτή, το τμήμα του δένδρου που απομένει (στη βάση του κορμού), συνεχίζει να είναι ζωντανό και δημιουργεί νέα και υπέργεια στελέχη αξιοποιώντας το παλιό ριζικό σύστημα. Στα πρεμνοφυή δάση, ο χρόνος ωρίμανσης (περίτροπος χρόνος, δηλαδή ο χρόνος υλοτομίας) είναι μικρός. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι από ένα έτος (ιτιές για παραγωγή βεργών καλαθοπλεκτικής) έως και 40 έτη (παραγωγή ξύλου μεγαλυτέρων διαστάσεων), συνήθως όμως είναι από 25 έως 35 έτη, ανάλογα με το δασοπονικό είδος αλλά και το κατάλληλο περιβάλλον. Έχουν την ικανότητα να παράγουν ξυλεία μόνο για καύση. Άλλωστε αυτός ήταν και ο κύριος λόγος δημιουργίας τους από την αρχαιότητα και μέχρι τον μεσαίωνα, ενώ ελάχιστο ποσοστό είναι χρήσιμο ξύλο για κατασκευές.
Η υποβάθμιση του δάσους και η λύση
Τα πρεμνοφυή δάση έχουν εύκολο χειρισμό αλλά και εκμετάλλευση, λόγω λεπτών κορμών και αποψιλωτικών υλοτομιών και για αυτό ήταν ο κυρίαρχος τρόπος διαχείρισης των δασών. Τα δάση αυτά όμως υποβαθμίζουν τις συνθήκες της περιοχής που φύονται: η υποβάθμιση σε μεγάλο ποσοστό αυτών, είχε ως αποτέλεσμα τη μετατροπή τους σε θαμνώνες και φρύγανα. Επίσης, υποβαθμίζουν τα εδάφη και μειώνουν την παραγωγικότητα του εδάφους λόγω των αποψιλώσεων, αλλά και γιατί οι ρίζες απορροφούν όλα τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους. Η ποικιλότητα σε πανίδα είναι πολύ μικρότερη, αφού οι διαταραχές (οι υλοτομίες) είναι πολύ συχνές. Έτσι, προτείνεται η αναγωγή των δασών αυτών σε σπερμοφυή (δηλαδή αναγέννηση με σπέρματα – σπόρους – και όχι από τα ίδια άτομα και από τις ρίζες τους, σαν παραβλαστήματα ή πρεμνοβλαστήματα), μέσω καλλιεργειών.
Η φωτογραφία αποκαλύπτει ακόμα μεγαλύτερο οικολογικό πρόβλημα
Μια από τις βασικότερες αρχές της «πρεμνοφυούς» διαχείρισης του δάσους είναι η κοπή/υλοτομία των δένδρων όσο γίνεται πιο κοντά στο έδαφος, ώστε τα προβλήματα από την πρεμνοφυή διαχείριση να μην είναι τόσο έντονα (π.χ. διάβρωση του εδάφους που μένει εκτεθειμένο) και επίσης για να εξασφαλιστεί η υγεία των μελλοντικών υλοτόμων (η υλοτομία σε μεγάλο ύψος, όπως στη συγκεκριμένη φωτογραφία, είναι επικίνδυνη).
Άρθρα – Πληροφορίες
Ντάφης Σ. & Κακούρος Π. 2006. Οδηγίες για την ανόρθωση υποβαθμισμένων δασών δρυός και αριάς. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων.
Ντάφης Σ. 1992. Εφηρμοσμένη Δασοκομική. Εκδόσεις Γιαχούδη Γιαπούλη.
Αναρτήσεις στο facebook
Απόψεις Δασολογων.
