Κείμενο: Γεωργία Τιγγινάγκα, Απόφοιτη Τμήματος Δασολογίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Η ιατρική στην αρχαία Ελλάδα
Η Ιατρική υπήρξε με “σάρκα και οστά” κατά τη Μινωική και Μυκηναϊκή περίοδο και το αποδεικνύουν αναφορές εκείνης της εποχής στη Γραμμική Β. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επιγραφικές πινακίδες, οι οποίες, σύμφωνα με τον Άγγλο αρχιτέκτονα Μάικλ Βέντρις, έμοιαζαν αρκετά με ιερογλυφικά, ωστόσο αποδείχτηκε πως ήταν «κρητικά ιερογλυφικά». Τα ιερογλυφικά αυτά, βρέθηκαν κυρίως στην Κνωσό αλλά γενικά, ήταν μια γραφή που χρησιμοποιούνταν στο χώρο του Αιγαίου και το κάθε σύμβολο, παρίστανε μια συλλαβή. Σύμφωνα λοιπόν με τα συλλαβογράμματα αυτά, μια λέξη η οποία ξεχώρισε ήταν η «ι-ja-τε», η οποία μεταφράζεται ως «ιητήρ», δηλαδή «ιατρός». Αυτή η ανακάλυψη, μαρτυρά, πως ο ρόλος του ιατρού αλλά και της ίασης εκείνη την εποχή είχε την τιμητική της, καθώς αρχαιολογικές έρευνες, αποδεικνύουν, πως στοιχεία της καθημερινής ζωής, επηρεάζονταν από την υγιεινή. Ανακαλύψεις, φέρνουν στο φώς την ύπαρξη λουτρών, συστήματα υπονόμων αλλά και υδραγωγείων. Τα συμπεράσματα τα οποία λαμβάνονται από τα ευρήματα, είναι, πως οι αρχαίοι Κρήτες, είχαν αποκτήσει αρκετές γνώσεις πάνω στη θεραπευτική σημασία των μεταλλικών υδάτων. Κείμενα εκείνης της εποχής, που αφορούσαν θέματα φαρμακολογίας και θεραπείας, έδωσαν αρκετές γνώσεις ιατρικής στους Αιγύπτιους, με τους οποίους διατηρούσαν άριστες σχέσεις. Ωστόσο, γενικά υπήρξε ανταλλαγή γνώσεων της ιατρικής.
Το «συμβούλιο» των ιατρών
Στην ιατρική, την εποχή εκείνη, ηγούνταν η «θεά των όφεων» με πρόεδρο τον θεό Ασκληπιό, ο οποίος θεωρείται ο πρώτος επιστήμονας ιατρός. Ως σύμβολο είχαν τον όφη, ο οποίος έως και σήμερα, αποτελεί το σύμβολο της ιατρικής. Θεραπευτήριο του, ήταν το Ασκληπιείο στην Τρίκκη. Οι γιοί του, ο Μαχάονας και ο Ποδαλείριος, προστάτες των χειρουργών και ιατρών ίδρυσαν και άλλα Ασκληπιεία εντός και εκτός Ελλάδας, με πιο φημισμένο το Ασκληπιείο της Επιδαύρου. Ο άλλος του ο γιός ο Τελέσφορος, ήταν προστάτης της ανάρρωσης. Οι κόρες του Υγεία ήταν προστάτιδα της προληπτικής ιατρικής και η Πανάκεια, ηγείτο της θεραπείας. Είχε άλλες δύο κόρες την Ιασώ και την Ακεσώ. Ακόμα, η σύζυγος του Επιόνη, ήταν αυτή η οποία θεράπευε τον πόνο.
Τα φυτά στην ιατρική
Τα φυτά ήταν αυτά, τα οποία είτε άμεσα, είτε έμμεσα χρησιμοποιούσαν στις θεραπείες. Δείγματα ειδών που χρησιμοποιούσαν οι Μίνωες ιατροί είναι, η μέντα, το αψέντι, το σουσάμι, ο κρόκος, το ασπλήνιο, ο δαύκος, το δίκταμο κ.ά., είτε όπως είναι, είτε επεξεργασμένα ή ακόμα και σε συνδυασμό με ζωικά και ορυκτά προϊόντα όπως κερί, κόπρανα, λίπη, ούρα, νίτρο, στύψη, λίθοι (καθώς πίστευαν πως είχαν «μαγικές ιδιότητες», όπως ο αμέθυστος) κ.α.
Χρήσεις φυτών στην ιατρική
Από τα είδη που χρησιμοποιούνταν πολύ ήταν το δίκταμο, που θεωρούνταν ωοτόκο, εκτρωτικό, χρησιμοποιούνταν για θεραπεία του γαστρεντερολογικού συστήματος και των πνευμόνων. Το αψίθιον ή αλλιώς η αψιθιά, χρησιμοποιούνταν ως διεγερτικό, κατά των αρρωστιών από ψύξη, σε σπασμούς κ.ά., το όπιο χρησιμοποιούνταν ως αναισθητικό ή αναλγητικό αλλά και ως ψυχοτροπικό φάρμακο σε τελετές. Το λάδι των ελαιόδεντρων, το χρησιμοποιούσαν για προστασία απο τον ήλιο και το ψύχος αλλά και ως συστατικό αρωμάτων. Χρησιμοποιούνταν ακόμα για αρτηριακά και καρδιακά προβλήματα, θεράπευε δερματικές και γυναικολογικές παθήσεις, είχε επουλωτικές και αντισηπτικές ιδιότητες και πιθανά ως αντισυλληπτικό. Τα φύλλα και τα άνθη της ελιάς χρησίμευαν ως αφέψημα για κολλύριο κατά της φλόγωσης των ούλων και του έλκους στομάχου. Τα λειχηνοειδή φυτά, τα πεπόνια , τα κρίνα, οι λεύκες κ.λπ., ήταν από τα είδη τα οποία καλλιεργούνταν αλλά και εξάγονταν. Σύμφωνα με τον Πλίνιο, η Κρήτη ήταν η γενέτειρα του “κρητικού πεύκου” (εννοούσε μάλλον την τραχεία πεύκη) και του κυπαρισσιού από τα οποία αξιοποιούσαν τα αιθέρια έλαια τους, λόγω θεραπευτικών ιδιοτήτων. Ωστόσο, υπήρχαν είδη φυτών τα οποία σήμερα, παραμένουν άγνωστα, όπως για παράδειγμα το «κίτρινο φίδι» από το οποίο χρησιμοποιούσαν το φλοιό. Διάφορα στοιχεία δείχνουν πως η μυκηναϊκή ιατρική, αποτελεί αποτέλεσμα της μινωικής.
Άρθρα – Πληροφορίες
Ackerknecht Ε. 1998. Ιστορία της Ιατρικής. Εκδόσεις “Μαραθία”, Αθήνα.
Αρμένη Κ. 2010. «Η ιστορία της αναλγησίας στην Ελλάδα από την αρχαιότητα έως σήμερα». Μεταπτυχιακή διατριβή. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Ιατρική Σχολή. Ιωάννινα.
Κουτσούμπα Γ. 2017. «Η διαχρονικότητα του Ιπποκρατικού όρκου». Μεταπτυχιακή διατριβή. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Τμήμα Ιατρικής. Αλεξανδρούπολη.
Κυριακάκη-Σφακάκη Ν.Α. 2015. Φυτά και Άνθη στην Μινωική Κρήτη. Εκδόσεις Mystis.
Τσάκωνας Π. 2003. «Καταγραφικά και χρηστικά στοιχεία μερικώς καλλιεργούμενων αυτοφυών, αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην «Αρχαία Ελλάδα»». Πτυχιακή εργασία. Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας. Καλαμάτα.
http://www.iatronet.gr/ [Ανάκτηση 5/2/2021]
