Το μυστηριώδες χειρόγραφο του Voynich

Κείμενο: Κυριάκος Κοζώνης, ΑπόφοιτοςΤμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου

 

Το βιβλίο

Το βιβλίο του Voynich είναι ένα από τα πιο μυστηριώδη βιβλία του κόσμου, ένα χειρόγραφο με ηλικία αιώνων (600 χρόνια περίπου), γραμμένο σε μια άγνωστη ή κωδικοποιημένη γλώσσα που κανείς – ούτε οι καλύτεροι κρυπτογράφοι δεν έχουν «σπάσει». Οι μελετητές που έχουν περάσει τη ζωή τους επάνω στο χειρόγραφο Βόινιτς και στην ενδιαφέρουσα μίξη της κομψής του γραφής με τα παράξενα σχέδια φυτών και γυμνών γυναικών, πιστεύουν ότι κατέχει μαγικές δυνάμεις. Το πολύτιμο βιβλίο είναι κλειδωμένο σε ένα θησαυροφυλάκιο στη Βιβλιοθήκη Beinecke του Πανεπιστημίου Yale και εμφανίζεται περιστασιακά. Το βιβλίο είναι γνωστό με το όνομα του Πολωνοαμερικανού παλαιοβιβλιοπώλη Βίλφριντ Βόινιτς, ο οποίος το αγόρασε το 1912.

 

Ντοκιμαντέρ για το χειρόγραφο του Voynich

 

Το περιεχόμενο

Το κείμενο είναι γραμμένο από αριστερά προς τα δεξιά και οι περισσότερες από τις σελίδες φέρουν απεικονίσεις ή διαγράμματα. Για τη δημιουργία του κειμένου και των εικόνων χρησιμοποιήθηκε πένα από φτερό και οι εικόνες χρωματίστηκαν με χρώμα, πιθανώς αργότερα από τη δημιουργία τους. Το κείμενο είναι σύνθεση 170.000 γλύφων, που χωρίζονται μεταξύ τους με μικρά κενά. Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα εκτιμήσεις, το βιβλίο αρχικά αποτελείτο από 272 σελίδες περγαμηνής, δεμένες σε 17 δεκαεξισέλιδα. Σήμερα σώζονται γύρω στις 240 σελίδες και ορισμένα κενά στην αρίθμησή τους δείχνουν ότι αρκετές σελίδες ήδη έλειπαν, όταν το απόκτησε ο Βόινιτς. Οι εικόνες του βιβλίου δεν βοηθούν ιδιαίτερα στην κατανόηση του περιεχομένου, δείχνουν όμως ότι αποτελείται από έξι «ενότητες» με διαφορετικό αντικείμενο και στυλ. Εκτός από την τελευταία ενότητα, που αποτελείται μόνο από κείμενο, σχεδόν κάθε σελίδα του βιβλίου περιέχει τουλάχιστον μια εικονογράφηση. Οι ενότητες και τα ονόματα που τους έχουν αποδοθεί, είναι: Βοτανική, με 113 εικόνες φυτών, Αστρονομική με τον ζωδιακό κύκλο και κάθε σύμβολο του ζωδιακού να περιστοιχίζεται από ακριβώς τριάντα μικροσκοπικές γυναικείες φιγούρες, οι περισσότερες από τις οποίες γυμνές, Βιολογική, Κοσμολογική, με σελίδες που ξετυλίγονται, χάρτες και διαγράμματα, Φαρμακευτική, με πολλές εικόνες μεμονωμένων μερών φυτών με λεζάντες, καθώς και αντικειμένων που θυμίζουν αποθηκευτικά βάζα, Συνταγές, που αποτελείται από πολλές σύντομες παραγράφους, που κάθε μια σημαδεύεται από μια κουκκίδα σε σχήμα άνθους ή άστρου. Υπάρχουν μόνο λίγες λέξεις στο χειρόγραφο γραμμένες σε μορφή που μοιάζει με λατινική γραφή. Στην τελευταία σελίδα υπάρχουν τέσσερις γραμμές κειμένου, γραμμένες με κάπως παραμορφωμένα λατινικά γράμματα, εκτός από δυο λέξεις που είναι στη γραφή του υπόλοιπου κειμένου. Το κείμενο των γραμμών αυτών μοιάζει με τα ευρωπαϊκά αλφάβητα του 15ου αιώνα, αλλά οι λέξεις δε βγάζουν νόημα σε καμία γλώσσα.

 

 

 

Η ιστορία του βιβλίου

Η ιστορία του χειρόγραφου είναι ακόμα γεμάτη κενά, ειδικά σε ό,τι αφορά στις απαρχές της. Οι περισσότεροι ειδικοί χρονολογούν το χειρόγραφο μεταξύ του 1450 και του 1520. Το 2009, το πανεπιστήμιο της Αριζόνα έκανε τεστ ραδιενεργού άνθρακα στο υλικό του χειρογράφου. Το αποτέλεσμα του τεστ έδειξε ότι το χειρόγραφο κατασκευάστηκε μεταξύ του 1404 και του 1438. Σύμφωνα με μια επιστολή του 1666 που συνόδευε το χειρόγραφο όταν στάλθηκε από τον Γιάν Μάρτσι στον Αθανάσιο Κίρχερ, το βιβλίο ανήκε κάποτε στον αυτοκράτορα Ροδόλφο Β (1552-1612), ο οποίος πλήρωσε 600 χρυσά δουκάτα για αυτό. Τα ίχνη του βιβλίου χάθηκαν για περίπου διακόσια χρόνια μέχρι το 1912, όταν το Κολλέτζιο Ρομάνο αποφάσισε να πουλήσει μερικά από τα περιουσιακά του στοιχεία. Ο Βίλφριντ Βόινιτς αγόρασε 30 χειρόγραφα, ανάμεσα στα οποία και εκείνο που σήμερα είναι γνωστό με το όνομά του. Το 1930, μετά τον θάνατό του, το χειρόγραφο κληρονόμησε η χήρα του, συγγραφέας Έθελ Λίλιαν Βόινιτς. Εκείνη πέθανε το 1960, αφήνοντας το χειρόγραφο στη φίλη της Αν Νιλ. Το 1961 η Νιλ πούλησε το βιβλίο στον παλαιοπώλη βιβλίων Χανς Κράους, ο οποίος, μη μπορώντας να βρει αγοραστή, δώρισε το χειρόγραφο στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ το 1969.

Γιατί μπορεί να είναι απάτη

Τα περίεργα χαρακτηριστικά του κειμένου (όπως οι διπλές και τριπλές λέξεις), το ύποπτο περιεχόμενο των εικονογραφήσεων (όπως τα “συγκολλημένα” φυτά), η απουσία ιστορικών αναφορών και η σθεναρή αντίστασή του στις προσπάθειες αποκωδικοποίησης έχουν οδηγήσει πολλούς στο συμπέρασμα ότι το χειρόγραφο μπορεί να είναι απάτη. Το 2003, ο επιστήμονας της πληροφορικής Γκόρντον Ραγκ (Gordon Rugg) έδειξε ότι μπορούσε να κατασκευάσει κείμενο παρόμοιο με αυτό του χειρόγραφου, χρησιμοποιώντας πίνακες με προθέματα, θέματα και καταλήξεις λέξεων που επιλέγονταν και συνδυάζονταν με ένα διάτρητο χάρτινο πλαίσιο. Ο μηχανισμός αυτός, γνωστός σαν πλέγμα Κάρνταν (Cardan grille), εφευρέθηκε γύρω στα 1550 ως εργαλείο κρυπτογράφησης, λίγο μεταγενέστερα αλλά πάντως την ίδια εποχή με την εκτιμώμενη χρονολογία δημιουργίας τού χειρόγραφου. Μερικοί όμως ισχυρίζονται ότι από τη στιγμή που τα ψευδοκείμενα που δημιούργησε στα πειράματά του ο Ραγκ δεν έχουν τις ίδιες λέξεις και την ίδια στατιστική με το χειρόγραφο Βόινιτς, η ομοιότητά τους με τα “Βοϊνιτσιανά” είναι επιφανειακή. Το κύριο επιχείρημα για την αυθεντικότητα του κειμένου είναι γενικά ότι το χειρόγραφο είναι πολύ περίπλοκο για να κατασκευάστηκε με σκοπό την εξαπάτηση.

Η αποκωδικοποίηση από ένα Φιλανδό επιχειρηματία

Το κείμενο χαρακτηρίζεται «ιατρικό» από το Λάτβαλα (Φιλανδός επιχειρηματίας που υποστηρίζει ότι το αποκρυπτογράφησε) και είναι ένας συνδυασμός βοτανολογίας, φαρμακολογίας, αστρολογίας και αστρονομίας. Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν υπάρχει συστηματικός κώδικας, αλλά η γλώσσα του χειρογράφου είναι περισσότερο ένας «αγωγός» μέσω του οποίου επικοινωνείτε η προφητεία. Η μητρική γλώσσα του αγνώστου συγγραφέα είναι μια προφορική βαβυλωνιακή διάλεκτος, για αυτό κατασκεύασε μια γραπτή γλώσσα, υποστηρίζει ο επιχειρηματίας. Ένα απόσπασμα που μετέφρασε ο Φινλανδός και έδωσε στη δημοσιότητα λέει τα εξής: «Το όνομα του φυτού είναι Καρδιά της Φωτιάς. Κάνει το δέρμα όμορφο, όταν χρησιμοποιείται σαν αλοιφή. Το έλαιο βγαίνει από τα άνθη. Η αλοιφή χρησιμοποιείται για τις ρυτίδες. Είναι κατάλληλο για τα νεφρά και το κεφάλι, καθώς το λουλούδι έχει αντιβιοτική δράση. Το φυτό έχει 10 εκατοστά ύψος. Αναπτύσσεται σε ξηρά και ζεστά μέρη». Ο Λάτβαλα λέει ότι το φυτό αυτό όντως υπάρχει στην Αιθιοπία. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχει αποκαλύψει κάποια προφητεία…

Η επανέκδοσή του

Ένας μικρός εκδοτικός οίκος, ο Siloe, με έδρα το Burgos της Βόρειας Ισπανίας, μετά από προσπάθειες δέκα ετών, εξασφάλισε το δικαίωμα της αναπαραγωγής του σπάνιου χειρογράφου. Ο διευθυντής του οίκου, Juan Jose Garcia, δήλωσε ότι το να αγγίζει κάποιος το Βόινιτς είναι μια σπουδαία εμπειρία εξαιτίας της αύρας μυστηρίου που το περικλείει. Ο Siloe, ειδικεύεται στην έκδοση σπάνιων και παλαιών βιβλίων και έχει εξασφαλίσει τα δικαιώματα για να δημιουργήσει 898 ακριβή αντίγραφα του Βόινιτς, αναπαράγοντας κάθε τρύπα, λεκέ και σημάδι της περγαμηνής. Ο οίκος εκδίδει πάντα 898 αντίγραφα του κάθε έργου που αναπαράγει, έναν παλίνδρομο αριθμό, που τον αποφάσισαν μετά από την επιτυχία της πρώτης αναπαραγωγής τους σε 696 αντίτυπα. Κάθε αντίτυπο θα στοιχίζει 7.000 έως 8.000 ευρώ. Ήδη 300 άνθρωποι έχουν προπαραγγείλει το βιβλίο. Τα αντίτυπα θα κυκλοφορήσουν σε ειδικό χαρτί που δημιούργησε ο εκδοτικός οίκος και η διαδικασία αναπαραγωγής του εύθραυστου χειρογράφου θα διαρκέσει πάνω από 18 μήνες.

 

Άρθρα – Πληροφορίες

Gabriel L. 2001. Evidence of linguistic structure in the Voynich manuscript using spectral analysis. Cryptologia 25 (4): 275–295.

Kennedy G. & Churchill R. 2005. The Voynich Manuscript. London: Orion Books Limited.

Μποζώνη A. 2016. Το χειρόγραφο Βόινιτς επανεκδίδεται και κάθε αντίτυπο θα στοιχίζει από 7.000 έως 8.000 ευρώ. www.elculture.gr [Ανάκτηση 23/8/2016]

Pelling N. J. 2006. The Curse of the Voynich: The Secret History of the World’s Most Mysterious Manuscript. Compelling Press. ISBN 0-9553160-0-6.

Schinner A. 2007. The Voynich Manuscript: Evidence of the Hoax Hypothesis. Cryptologia 31 (2): 95 – 107.

Schmeh K. 2011. The Voynich Manuscript: The Book Nobody Can Read. Skeptical Inquirer. Vo. 35.1. [Ανάκτηση 2/5/2018]

Tiltman J. H. 1967. The Voynich Manuscript: “The Most Mysterious Manuscript in the World”. XII. NSA Technical Journal.