Κείμενο: Βασιλική Καλτσή, MSc Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης, Φιλόλογος, Απόφοιτος Τμήματος Δασολογίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου, Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Περιστατικό σύλληψης Αλβανών
Τρεις Αλβανοί πέρασαν παράνομα στην Ελλάδα τη Δευτέρα (4/5/2020), και τέσσερις την Πέμπτη (8/5/2020) φτάνοντας κοντά στην Καστοριά, σε περιοχή του Γράμμου και συνελήφθησαν από αστυνομικούς του Τμήματος Συνοριακής Φύλαξης Νεστορίου, να έχουν ξεριζώσει συνολικά 94 και 120 κιλά αντίστοιχα, του είδους πρίμουλα (Primula veris) ή ‘δακράκι’, με σκοπό να το πουλήσουν. Οι αλλοδαποί οδηγήθηκαν στον εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Καστοριάς που τους άσκησε δίωξη για παραβάσεις της δασικής νομοθεσίας και της νομοθεσίας περί αλλοδαπών, καθώς και για παραβίαση μέτρων για την πρόληψη ασθενειών. Η ιστορία, επαναλαμβάνεται, αφού και το 2019 είχαν εντοπιστεί Αλβανοί να συλλέγουν το είδος. Προφανώς υπάρχουν πολλές παρανομίες, εκ των οποίων η μια ισχύει για όλους: απαγορεύεται η συλλογή φυτών χωρίς άδεια, και η συλλογή φυτών επιτρέπεται μόνο για προσωπική χρήση.
Τα άνθη που κατασχέθηκαν
Το λουλούδι του Δαρβίνου;
Ο Δαρβίνος είναι γνωστός για τη θεωρία της εξέλιξης, θεωρία στην οποία βασίζεται η σύγχρονη βιολογία. Ο Δαρβίνος μεταξύ άλλων ασχολήθηκε με το γένους Primula, όπου παρατήρησε ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: στο ίδιο είδος άλλα φυτά είχαν «μεγαλύτερους στήμονες» (το αρσενικό μέρος του άνθους) και άλλα φυτά είχαν μεγαλύτερο στίγμα (τμήμα του θηλυκού μέρους του άνθους). Η επεξήγηση και ο λόγος ήταν για να μην γίνεται αυτεπικονίαση στο ίδιο άνθος (όπως η αιμομιξία στα ζώα). Φαίνεται δηλαδή ότι κάποιος συνέδεσε όλες αυτές τις πληροφορίες, ώστε τελικά, να φέρεται ως το φυτό του Δαρβίνου το είδος «Primula veris», αν και φυτά του Δαρβίνου αναφέρονται συνήθως στα είδη που βρίσκονται στην περιοχή Darwin της Αυστραλίας, η οποία και ονομάστηκε έτσι προς τιμή του επιστήμονα.
To είδος
Το είδος Primula veris (παλαιότερη ονομασία Primula officinalis), είναι φυτό της οικογένειας των Primulaceae, στην οποία ανήκει και το γνωστό κυκλάμινο. Εξαπλώνεται σχεδόν σε όλη την Ευρώπη και είναι ένα αρκετά κοινό είδος κυρίως στις παρυφές των δασών οξιάς. Δεν έχει ενταχθεί σε κάποια λίστα «κινδυνεύοντων» ειδών, καθώς είναι αρκετά κοινό είδος και εύκολα καλλιεργήσιμο. Μάλιστα, παλαιότερα το συλλέγαν για να το έχουν ως καλλωπιστικό σε γλάστρες.
Οι φαρμακευτικές ιδιότητές του
Το είδος φαίνεται να είναι εξαιρετικό χαλαρωτικό και ηρεμιστικό βότανο. Καταπραΰνει τις αντιδράσεις στο στρες και την ένταση, χαλαρώνει τη νευρική υπερδιέγερση και διευκολύνει τον ξεκούραστο ύπνο. Δρα κατά των νευρικών πονοκεφάλων χρησιμοποιείται για τη βρογχίτιδα, το κρυολόγημα και το βήχα, η ρίζα του χρησιμοποιείται σαν αποχρεμπτικό, διουρητικό, αντισπασμωδικό και αναλγητικό, καταπολεμά τα αρθριτικά και τους ρευματισμούς, βοηθά στις δερματοπάθειες και στα εγκαύματα από τον ήλιο και ενδυναμώνει την καρδιά και το νευρικό σύστημα. Η πρίμουλα ήταν γνωστή από την αρχαιότητα και έχει συνδεθεί με πολλούς μύθους και προλήψεις. Πολλοί τη θεωρούν φυτό της νιότης και της τύχης, όμως, χρησιμοποιείται και σε έθιμα του θανάτου. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ιδιότητές του βασίζονται στη λαϊκή ιατρική, και όσες έρευνες έχουν γίνει δείχνουν ότι όντως έχει κάποιες ιδιότητες σε ό,τι αφορά τον βήχα, σε περιπτώσεις γρίπης, την επιληψία, είναι αντιβακτηριδιακό, αντιοξειδωτικό κλπ. Όμως οι έρευνες δείχνουν ότι δεν πρέπει να καταναλώνεται από άτομα κάτω των 12 ετών. Για το είδος αναφέρονται και άλλες ιδιότητες, αλλά πολλά επίσης προβλήματα που δημιουργεί, και για αυτό υπάρχει ισχυρή σύσταση να καταναλώνεται μόνο μετά από τη συμβουλή γιατρού. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα, τουλάχιστον τις τελευταίες δεκαετίες δεν χρησιμοποιείται για τις φαρμακευτικές ιδιότητές του. Η ύπαρξή του μόνο σε ψηλά βουνά, καθώς και οι σχετικά «λίγες φαρμακευτικές» ιδιότητές του σε σχέση με άλλα είδη, μπορεί να είναι οι λόγοι που στην Ελλάδα το είδος δεν έχει χρησιμοποιηθεί.
Η τιμή του
Σύμφωνα με ιστοσελίδες που πωλούν την Primula ως φαρμακευτικό είδος, η τιμή φτάνει τα 100-400 ευρώ το κιλό (τιμή αγοράς και όχι παραγωγών και συλλεκτών) των αποξηραμένων τμημάτων του (κυρίως των ανθέων του), δηλαδή τουλάχιστον 5 κιλά νωπών ανθέων. Κάθε φυτό παράγει άνθη μόλις μερικών γραμμαρίων και για αυτό η συλλογή του σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στους πληθυσμούς του είδους. Πρέπει να τονιστεί επίσης, ότι οι τιμές αυτές απέχουν πολύ από τα 50.000 ευρώ ανά κιλό, που αναφέρονται σε πολλές ιστοσελίδες.
Άρθρα – Πληροφορίες
Darwin C. 1877. Different forms of flowers. D. Appleton and Company, New York.
Darwin C. R. 1862. On the two forms, or dimorphic condition, in the species of Primula, and on their remarkable sexual relations. Journal of the Proceedings of the Linnean Society of London (Botany), 6: 77-96.
Dimopoulos P., Raus T., Bergmeier E., Constantinidis T., Iatrou G., Kokkini S., Strid A. & Tzanoudakis D. 2013. Vascular Plants of Greece. An annotated checklist. Botanic Garden and Botanical Museum Berlin-Dahlem & Hellenic Botanical Society, Berlin & Athens.
Glatthaar B., Saalmuller A., Haunschild J. & Amon A. 2009. Antiviral activity of a composition of Gentiana lutea L., Primula veris L., Sambucus nigra L., Rumex spec. and Verbena officinalis L. (Sinupret®) against viruses causing respiratory infections. European Journal of Integrative Medicine, 1(4): 258.
Jäger Α.Κ., Gauguin Β. Adsersen Α. & Gudiksen L. 2006. Screening of plants used in Danish folk medicine to treat epilepsy and convulsions. Journal of Ethnopharmacology, 105(1-2): 294-300.
Tünde T., Eleonora M., Laura V., Neagu O. & Annamária P. 2015 Bioactive compounds and antioxidant capacity of Primula veris L. flower extracts. Analele Universităţii din Oradea, Fascicula: Ecotoxicologie, Zootehnieşi Tehnologii de Industrie Alimntară, Vol. XIV B, 235-241.
Euro+Med (2006-): Euro+Med PlantBase – the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity. Published on the Internet http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/ [Ανάκτηση 7/5/2020].
https://blog.biodiversitylibrary.org/ [Ανάκτηση 7/5/2020]
https://www.kathimerini.gr/ [Ανάκτηση 7/5/2020]
Κάτοικοι της περιοχής Καστοριάς και Φλώρινας
