Κείμενο: Παναγιώτα Τσαμπουκλή, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Ποιοι είναι οι Σειληνοί
Οι Σειληνοί είναι μυθικά πρόσωπα. Αρχικά τους θεωρούσαν αρσενικά πνεύματα των τρεχούμενων νερών, που καθιστούσαν εύφορη τη γη και τα οποία ήταν προικισμένα με σύνεση και προφητικές ικανότητες. Ωστόσο, από τον 5o αι. π.Χ. αρχίζουν να εμφανίζονται στην ακολουθία του Διονύσου, ως αχώριστους συντρόφους του στις περιοδείες και στους πολέμους του εναντίον των Γιγάντων, των Ινδών κ.ά., όπως και τους Σατύρους, με τους οποίους πολλές φορές ταυτίζονταν αφού, σύμφωνα με μαρτυρίες του Παυσανία, Σειληνοί ονομάζονταν οι ενήλικοι Σάτυροι. Από την άλλη φαίνεται ότι η πατρίδα των Σάτυρων ήταν η Πελοπόννησος και ειδικότερα η Αρκαδία, ενώ οι Σειληνοί κατάγονταν από τη Θράκη και τη Φρυγία.
Οι Σάτυροι
Η αναπαράσταση των Σατύρων με χαρακτηριστικά τράγου αποτελεί ελληνιστική εξέλιξη που προήλθε από τη σύνδεσή τους με τον Πάνα. Σύμφωνα με την παράδοση, οι δαίμονες αυτοί κατάγονταν από τη Θράκη και τη Φρυγία. Λέγεται μάλιστα ότι ο βασιλιάς της Φρυγίας Μίδας συνέλαβε έναν Σειληνό κοντά σε μια πηγή και, αφού έριξε στο νερό κρασί με αποτέλεσμα να τον μεθύσει, του απέσπασε το χρησμό ότι η μεγαλύτερη ευτυχία για τον άνθρωπο θα ήταν να μη γεννιόταν ποτέ ή, αν γεννιόταν, να πέθαινε το γρηγορότερο.
Ο Σειληνοί και το αμπέλι (Vitis vinifera)
Στα έργα τέχνης, οι Σειληνοί εμφανίζονται με αφτιά και ουρά αλόγων και πολλές φορές είναι οπλισμένοι. Ωστόσο, η αρχαία πλαστική τους παρουσίαζε άλλοτε γέρους με πατρική έκφραση να κρατούν στην αγκαλιά τους το Βάκχο σε νηπιακή ηλικία, και άλλοτε πάλι κοντόχοντρους και μεθυσμένους άντρες, αποκρουστικούς στην όψη, στεφανωμένους με κληματόφυλλα και σταφύλια να κρατούν θύρσο ή ραβδί. Πολλές φορές ήταν ξαπλωμένοι δίπλα σε ασκί και άλλοτε πάνω σε γάιδαρο, που ήταν και το ιερό τους ζώο.
Στα αρχαιότερα αττικά αγγεία, απεικονίζονται οι Σειληνοί συνοδεύοντας το Διόνυσο, όμως και χορεύοντας με τις Μαινάδες ή απαγάγοντάς τες. Αλλά κυρίως ως υπηρέτες του θεού, όπως στη σκηνή της επιστροφής του Ηφαίστου, που τον ξαναφέρνει ο Διόνυσος στον Όλυμπο. Ωστόσο, η συνοδεία του θεού δεν είχε ακόμα τον οργιαστικό χαρακτήρα, που παίρνει αργότερα. Αυτό δεν εμποδίζει τους καλλιτέχνες να απεικονίζουν τους Σειληνούς στις πιο άσεμνες στάσεις και να κουβαλάνε στη ράχη τους ασκιά γεμάτα κρασί ή να κρατάνε στο χέρι τους μια οινοχόη, χωρίς να πίνουν οι ίδιοι.
Κατά τον τρύγο οι Σειληνοί βοηθούν στο να συλλέγουν τον καρπό, να μαζεύουν δηλαδή τα σταφύλια, να τα φέρνουν στο πατητήρι (το ληνό) και να τα πατούν. Παίζουν κιθάρα και αυλό. Όσο για τα ζώα που τους συνοδεύουν, είναι το μουλάρι, ο γάιδαρος, ο τράγος και κάποιες φορές κι ο ταύρος.
Άρθρα – Πληροφορίες
http://www.defencenet.gr/ [Ανάκτηση 15/6/2015]
http://art-hellas.blogspot.gr/ [Ανάκτηση 15/6/2015]
