Το έθιμο
Οι κλαδαριές ή κλαδαρές είναι ένα έθιμο στην περιοχή του Βόιου (Κοζάνη-Καστοριά). Παρόλο που είναι έθιμο των Χριστουγέννων η προετοιμασία του ξεκινάει την επόμενη του Αγίου Δημητρίου, στις 27 Οκτωβρίου. Στα χωριά της Καστοριάς τα αποκαλούν “μπουμπούνες”, ενώ σε άλλες περιοχές (π.χ. του Κιλκίς) ονομάζονται κόλιντε. Οι φωτιές που ανάβουν συμβολίζουν τη φωτιά που άναψαν οι ποιμένες της Βηθλεέμ για να ζεσταθεί ο νεογέννητος Χριστός και αποτελούν τη συνέχεια εθίμων που συμβόλιζαν την αναγέννηση της γης για το νέο έτος. Συγκεκριμένα, οι ρίζες του εθίμου δύναται να προέρχονται και από την αρχαία Ελλάδα, από τις γιορτές πού πραγματοποιούνταν για να τιμήσουν τον Θεό Ήλιο (25 Δεκεμβρίου). Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι ο Δεκέμβρης ήταν ο μήνας που συνέπεφτε με το χειμερινό Ηλιοστάσιο (22 Δεκέμβρη), τη μεγαλύτερη νύχτα και τη μικρότερη μέρα του χρόνου. Θεωρώντας τον Θεό Ήλιο «αδύναμο» την ημέρα αυτή, άναβαν φωτιές για να τον δυναμώσουν.
Τα δρώμενα του εθίμου
Τα παιδιά μαζεύουν αποξηραμένα φυτά καθώς και κλαδιά αρκεύθου (κέδρου όπως τον αποκαλούν, Juniperus). Τα κλαδιά αποθηκεύονται σε μέρος ξηρό και παραμένουν εκεί για να ξεραθούν εντελώς και να μην έχουν υγρασία. Στις 23 Δεκεμβρίου, τα κλαδιά στοιβάζονται στον ανοιχτό χώρο όπου θα πραγματοποιηθεί το έθιμο και δημιουργούν ένα τεράστιο σωρό, ο οποίος ανάβει από τα χέρια του γηραιότερου κατοίκου του χωριού. Η φωτιά έχει ιδιαίτερο άρωμα που εκλύεται από την καύση της αρκεύθου (από τη ρητίνη που εμπεριέχει). Οι κάτοικοι χορεύουν γύρω από την πυρά ενώ σε κάποια μέρη γύρω από την πυρά περιφέρονται και οι κωδωνοφόροι. Σε κάποια μέρη του Βόιου, η κλαδαριά ανάβει και τις Απόκριες, την Κυριακή της Τυρινής (πχ. στην Κοζάνη, που με παρόμοιο τρόπο γίνονται οι «Φανοί»). Από τις 23 Δεκεμβρίου και καθόλη τη διάρκεια των εορτών το ίδιο έθιμο (χωρίς τη χρήση ξύλου αρκεύθου) πραγματοποιείται σε πολλές περιοχές της βόρειας Ελλάδας (Φλώρινα, Σιάτιστα, Καστοριά, Κιλκίς κλπ.) όπου στήνονται πολλές και μεγάλες φωτιές σε όλες τις γειτονιές.
Άρθρα – Πληροφορίες
Κάτοικοι της περιοχής του Βόιου, Φλώρινας, Κιλκίς, Καστοριάς
Κείμενο
Χρύσα Ιωάννου, Δασοπόνος
