Κείμενο: Δωραντίνη Αθανασίου, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Οι διαπιστώσεις των αρχαίων Ελλήνων
Στη δάφνη (Laurus nobilis) αποδίδονται φαρμακευτικές ιδιότητες από την αρχαία Ελλάδα. Οι αρχαίοι Έλληνες γρήγορα είχαν διαπιστώσει ότι τα φυτά που είχαν έντονη μυρωδιά, είχαν την ιδιότητα να απομακρύνουν έντομα και ασθένειες. Ο Ιπποκράτης τη χορηγούσε ως αναλγητικό μετά τον τοκετό και σε διάφορα γυναικολογικά προβλήματα. Με δαφνέλαιο θεράπευε τη στειρότητα. Ο Διοσκουρίδης συνιστούσε το αφέψημα της, σε παθήσεις της κύστης και της μήτρας, τους λιωμένους καρπούς της στο άσθμα και στη φυματίωση και το χυμό τους σε περιπτώσεις βαρηκοΐας και κόπωσης.
Το δαφνέλαιο
Με μηχανική συμπίεση των καρπών γίνεται το δαφνέλαιο και από την απόσταξη των φύλλων αιθέριο έλαιο. Από το Άγιο Όρος εξάγεται άριστης ποιότητας δαφνέλαιο με βρασμό των καρπών. Στην Κρήτη χρησιμοποιούσαν το δαφνέλαιο για εντριβές στο τριχωτό της κεφαλής. Επίσης αναμειγμένο με μετα-βγαλμένη ρακή (από διπλή απόσταξη) το χρησιμοποιούσαν για εντριβές και το αφέψημα των φύλλων το έπιναν κατά των αμοιβάδων. Τον χυλό των φύλλων τον χρησιμοποιούσαν για το ζύμωμα των εορταστικών ψωμιών (τα φτάζυμα, που τα έκαναν όχι από προζύμι αλλά από ρεβίθια κοπανισμένα). Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιούσαν τα φύλλα ως καλλυντικό αφού ρίχνανε, σαν μυρωδικό, φύλλα δάφνης στο νερό του μπάνιου ή λουζόντουσαν με το βραστάρι γιατί τα μαλλιά βάφονται μαύρα μετά το λούσιμο. Επίσης χρησιμοποιούσαν το δαφνέλαιο σε εξωτερική κτηνιατρική χρήση για να καταπολεμηθούν οι ψείρες και τα ακάρεα. Το καλοκαίρι έπλεναν τα άλογα και τα μουλάρια με το βραστάρι της δάφνης σε αραιή διάλυση γιατί απαλλασσόντουσαν από τις αλογόμυγες.
Τα δραστικά συστατικά
Τα φύλλα και οι καρποί είναι αρωματικά με γεύση υπόπικρη. Οι ράγες περιέχουν 25% λιπαρό έλαιο και μέχρι 3% αιθέριο έλαιο αποτελούμενο από κινεόλη, γερανιόλη και λιναλόλη. Περιέχουν ακόμη δαφνίνη, δαφνόνη, κερί, ρητίνη, άμυλο, κομμιώφες εκχύλισμα, βασορίνη, λευκωματίνη και σάκχαρο. Τα φύλλα είναι πλούσια σε αιθέριο έλαιο που περιέχει 45% κινεόλη, μια πικρή ουσία και τανίνη.
Θεραπευτικές ιδιότητες
Οι θεραπευτικές ιδιότητες της δάφνης είναι αμέτρητες. Αναλγητικό, αντιπαρασιτικό (ψείρες, τσιμπούρια κ.α.), αντιπαροξυσμικό, αντισπασμωδικό, δερματικές παθήσεις, διεγερτικό, διουρητικό, δυσπεψία, εμμηναγωγό, ενάντια στην πρόκληση πληγών, ερεθιστικό δέρματος, εφιδρωτικό, καταπραϋντικό, καταρροή, οίδημα, παράλυση, πληγές, ρευματικά, στομαχικές παθήσεις, στυπτικό-αιμοστατικό, τονωτικό κ.ά. Τα φύλλα και οι καρποί δρουν τονωτικά στη λειτουργία της πέψης. Υπό μορφή πομάδας ή αλοιφής βοηθά εναντίον των ρευματισμών. Η σκόνη των φύλλων όταν πουδράρεται πάνω σε έλκη επιταχύνει την επούλωση τους. Σε εσωτερική λήψη βοηθά σε προβλήματα κολικού, δυσπεψίας, μετεωρισμού, ανορεξίας, κατάρρους, βήχα και κρυολογήματα. Εξωτερικά βοηθά σε μώλωπες, θωρακικές λοιμώξεις, βήχα, κρυολογήματα, πιτυρίδα, στοματικά έλκη, δύσκαμπτους μύες και διάστρεμμα. Το αιθέριο έλαιο της δάφνης βοηθά στη συγκέντρωση στο διάβασμα (χρειάζεται όμως προσοχή γιατί αν εισπνευστεί για αρκετές ώρες προκαλεί υπερδιέγερση). Το έλαιο της δάφνης είναι πολύ καλό για τα μαλλιά, στα οποία προσδίδει λάμψη, τα κάνει απαλότερα και εμποδίζει την τριχόπτωση. Εσωτερικά λαμβάνεται ως αφέψημα των καρπών, ως έγχυμα των φύλλων ή υπό μορφή βάμματος. Εξωτερικά γίνονται πλύσεις με το αφέψημα για την πιτυρίδα, υπό μορφή καταπλάσματος χρησιμοποιείται σε μώλωπες.
Απολυμαντικό
Το δαφνέλαιο ή το βρασμένο νερό με φύλλα δάφνης μπορούν να απομακρύνουν έντομα, κοριούς, τα σαράκι στα έπιπλα αλλά ακόμα και τις κατσαρίδες. Θεωρείται πολύ καλό απολυμαντικό για όλες τις επιφάνειες. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας βάζουν δαφνόφυλλα σε ξηρούς καρπούς για να διατηρούνται, χωρίς προσβολή από έντομα κ.ά.
Οι χρήσεις όλων των φαρμακευτικών φυτών πρέπει να γίνεται με προσοχή και μετά από άδεια ιατρού.
Άρθρα – Πληροφορίες
Al-Kalaldeh J.Z., Abu-Dahab R. & Afifi F.U. 2010. Volatile oil composition and antiproliferative activity of Laurus nobilis, Origanum syriacum, Origanum vulgare, and Salvia triloba against human breast adenocarcinoma cells. Nutrition Research 30(4): 271–278
Conforti F., Statti G., Uzunov D. & Menichini F. 2006. Comparative Chemical Composition and Antioxidant Activities of Wild and Cultivated Laurus nobilis L. leaves and Foeniculum vulgare subsp. piperitum (Ucria) Coutinho Seeds. Biological and Pharmaceutical Bulletin 26(10): 2056-2064.
Kivçak B., Mert T. 2002. Preliminary evaluation of cytotoxic properties of Laurus nobilis leaf extracts. Fitoterapia 73(3): 242-243.
Nayak S., Nalabothu P., Sandiford S., Bhogadi V. & Adogwa A. 2006. Evaluation of wound healing activity of Allamanda cathartica L. and Laurus nobilis L. extracts on rats. BMC Complementary and Alternative Medicine 6: 12. doi: 10.1186/1472-6882-6-12. http://www.biomedcentral.com/1472-6882/6/12 [Ανάκτηση 20/9/2014]
Simić M., Kundaković T. & Kovacević N. 2003. Preliminary assay on the antioxidative activity of Laurus nobilis extracts. Fitoterapia 74 (6): 613-616.
http://www.herb.gr/ (Σάκη Κουβάτσου (Χειρουργός οδοντίατρος) στα Χανιώτικα Νέα) [Ανάκτηση 25/7/2015]
http://fysikaproionta.blogspot.gr/ [Ανάκτηση 25/7/2015]
balsamo.forumup.gr [Ανάκτηση 25/7/2015]
