Το είδος
Η ρίγανη (Origanum vulgare) είναι γνωστή από την αρχαιότητα και χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους Έλληνες ως αρωματικό, αρτυματικό και φαρμακευτικό φυτό. Τα φύλλα και τα άνθη της ρίγανης έχουν χαρακτηριστική και έντονη μυρωδιά και γεύση ελαφριά πικρή. Το αιθέριο έλαιο της ρίγανης περιέχει δύο κύριες ουσίες στις οποίες αποδίδονται οι ισχυρές της δράσεις και αυτές είναι η καρβακρόλη (5-isopropyl-o-cresol, 5-isopropyl-2-methylphenol – C10H13OH) και η θυμόλη (6-isopropyl-m-cresol – C10H14O).
Οι ιδιότητες
Σύμφωνα με έρευνα από το πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν τα αιθέρια έλαια και τα συστατικά της θυμόλης και της καρβακρόλης, μπορούν να βοηθήσουν στην αναστολή της ανάπτυξης πολλών βακτηρίων και μυκήτων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που προκαλούν τροφιμογενείς λοιμώξεις. Η μελέτη έδειξε πως η ρίγανη σκοτώνει τα μικρόβια με τον ίδιο περίπου τρόπο που το κάνουν τα αντιβιοτικά όπως η πενικιλίνη. Επιπλέον, το έλαιο της ρίγανης αναστέλλει την ανάπτυξη των ζυμομυκήτων, συμπεριλαμβανομένου του Candida albicans, που μπορεί να προκαλέσει κολπίτιδα ή στοματικές λοιμώξεις.
Η χρήση της
Η ρίγανη διακρίνεται στη μαύρη και την άσπρη. Η μαύρη ρίγανη (Origanum vulgare subsp. vulgare – κόκκινα σέπαλα και ροζ-μωβ πέταλα) είναι για το τσάι, και απαντάται συνήθως σε μεγάλα υψόμετρα. Η άσπρη ρίγανη (Origanum vulgare subsp. hirtum – πράσινα σέπαλα και λευκά πέταλα) απαντάται σε χαμηλά υψόμετρα και χρησιμοποιείται για το φαγητό.
Η μαύρη ρίγανη χρησιμοποιείται επίσης ως αφέψημα ή έγχυμα και καταπολεμά την ατονία των εντέρων, διευκολύνει την πέψη και ηρεμεί το νευρικό σύστημα. Επίσης, είναι διουρητικό και εμμηναγωγό. Για το αφέψημα χρησιμοποιούνται οι βλαστοί του φυτού, όταν είναι ανθισμένο, γιατί τότε περιέχει το έλαιο που έχει τη μεγαλύτερη θεραπευτική αξία. Το τσάι από ρίγανη βοηθάει στην υπέρταση και στην αρτηριοσκλήρυνση. Χρησιμοποιείται ενάντια σε φλεγμονές και έλκη της στοματικής κοιλότητας και των αμυγδαλών, με γαργάρες. Το αιθέριο έλαιο της χρησιμοποιείται εξωτερικά για την καταπολέμηση των ψειρών. Οι βλαστοί της ρίγανης, ως κατάπλασμα, καταπραΰνουν μώλωπες και πρηξίματα. Η εισπνοή της σκόνης από ρίγανη προκαλεί φτάρνισμα και βοηθάει στο να καθαρίσει το αναπνευστικό σύστημα και ιδιαιτέρως οι πνεύμονες.
Η άσπρη ρίγανη χρησιμοποιείται κυρίως ως άρτυμα στη μαγειρική.
Η μαύρη ρίγανη
ΠΡΟΣΟΧΗ: Μόνο οι γυναίκες στην εγκυμοσύνη οφείλουν να αποφεύγουν τη χρήση του διότι αποτελεί διεγερτικό της μήτρας. Η χρήση του ριγανέλαιου, πρέπει να γίνεται με προσοχή και μόνο αφού πρώτα αραιωθεί, γιατί αλλιώς μπορεί να ερεθίσει επικίνδυνα το δέρμα και τους βλεννογόνους.
Άρθρα – Πληροφορίες
Ανάση, Ε. Σ. 1959. Τα Φαρμακευτικά Βότανα της Ελλάδας. Αθήναι.
Γκόλιου Ρ. (επιμ.) 2011. 200 βότανα και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες. Εκδόσεις Μαλλιάρης Παιδεία.
Μερτζανίδης Δ. & Κοκκίνη Σ. 2015. Η μαύρη ρίγανη είναι για τσάι, η άσπρη για το φαγητό. Στο: 14ο Επιστημονικό Συνέδριο Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας “Η επιστήμη των Φυτών: Θεμέλιο για τη Διατήρηση της Φύσης”, Βιβλίο Περιλήψεων, Πάτρα, 8-11 Οκτωβρίου 2015, Σελ. 99.
Πιερρακέα, Αριστείδου. Πολύτιμα Βιομηχανικά Αρωματικά Φυτά. Αγροτικός Εκδοτικός Οίκος Σπύρου. Αθήναι, 1971.
Σκρουμπής, Βύρων Γ. Αρωματικά Φυτά και Αιθέρια Έλαια. Θεσ/νίκη, 1985.
Σκρουμπής, Βύρων Γ. Αρωματικά, Φαρμακευτικά και Μελισσοτροφικά Φυτά της Ελλάδας. Εκδόσεις Αγρότυπος α.ε.
http://medlabgr.blogspot.com/2014/11/origanum-vulgare.html [Ανάκτηση 8/09/15]
Κείμενο
Λάζαρος Καρασαββίδης, Δασοπόνος
