Κείμενο: Φώτω Κόνσολα, MSc Περιβάλλοντος, Απόφοιτος Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Η ονομασία των φασολιών
Η ονομασία των φασολιών προέρχεται από τη αρχαία Ελληνική φασίολος (ή και φάσηλος, φασήολος). Ο φασίολος στην αρχαία Ελλάδα ήταν πιθανότατα ένα είδος λούπινου (Lupinus). Τα φασόλια που καλλιεργούνται σήμερα προέρχονται από τη Νότια Αμερική και προέρχονται από διάφορα είδη και υβρίδια μεταξύ αυτών. Η γενική επιστημονική ονομασία που χρησιμοποιείται για τα καλλιεργούμενα φασόλια είναι Phaseolus vulgaris.
Η λέξη «φασολάδα»
Από την άλλη η λέξη «φασολάδα» και η κατάληξη -άδα μπορεί να είναι ενετικής προελεύσεως ή να προέρχεται από τα παλιά τριτόκλιτα (όπως πχ. μονάς> μονάδα), ενώ συνήθως τα θηλυκά σε -άδα (π.χ. αμαξάδα, αυτοκινητάδα, βαρκάδα, λεμονάδα) θυμίζουν Ισπανία και μπορεί όντως να έγινε μια τέτοιου είδους επίδραση από τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης.
Στις άλλες χώρες η λέξη φασόλι
Εκτός από την λατινική ονομασία του γένους (Phaseolus) την ίδια λέξη «φασόλι», με παραλλαγές χρησιμοποιούν και άλλοι λαοί. Οι Τούρκοι το ονομάζουν fasulye, δανειζόμενοι τη λέξη από τους Έλληνες όπως έκαναν και για πολλές άλλες λέξης φυτών και ζώων όταν έφτασαν στη Μικρή Ασία. Στην Ιταλία, και ανάλογα με την περιοχή, το ονομάζουν fasolo, fasoli, fasor, fasolon, fasoleto (το φασουλάκι) αλλά και τα fagioleria και fagioletto. Στην Ιταλία πολλά παράγωγα και παραλογές του fagiolo ή fasuli (ή και pasuli) είχαν διάφορες μεταφορικές σημασίες: σε μερικές περιοχές η λέξη fagiolo είναι στην αργκό τα αρσενικά γεννητικά όργανα και στη Βενετία οι γονδολιέριδες είχαν τις λέξεις fasola και fasulle. Μάλιστα στους αθυρόστομους γονδολιέριδες οφείλεται και η παροιμία «η πορδή είναι η ψυχή των φασολιών». Η λέξη fasullo πριν από τους πολέμους σήμαινε «αιχμάλωτος» ή «ψεύτικος» και με αυτή σχετίζεται και η Αγγλική λέξη «false» για το ψέμα. Αλλά ακόμα και άλλες λέξεις που σχετίζονται με τα φασόλια, όπως τα «φασόλια πιάζ», όπου πιάζ στα τούρκικα (piyaz) σημαίνει μεταφορικώς αυλοκολακεία. Όπως αναφέρει και ο Πετρόπουλος στο βιβλίο του «η Εθνική Φασουλάδα» φαίνεται ότι η λέξη φασίολος έτυχε «λαμπράς διεθνούς καριέρας».
Άρθρα – Πληροφορίες
Πετρόπουλος Η. Η Εθνική Φασουλάδα. Εκδόσεις Νεφέλη
Gentry H. S. 1969. Origin of the Common Bean, Phaseolus vulgaris. Economic Botany. New York: New York Botanical Garden Press, 23 (1): 55–69.
