Κείμενο: Αθανασία Φιλιππίδου, Φοιτήτρια Τμήματος Δασοπονίας & Δ.Φ.Π. Καρπενησίου
Η ονομασία του είδους
Η καρυδιά (Juglans regia), θεωρείται το ιερό δέντρο του Δία, από όπου πήρε το όνομά της «Juglans». Το όνομα του γένους Juglans προέρχεται από το λατινικό «Jovis glans» = «Jupiter glans» (που σημαίνει Διός βάλανος), ενώ το όνομα του είδους “regia” προέρχεται από την απόδοση της ελληνικής ονομασίας «βασιλική» καρυδιά, που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες, λόγω της μεγάλης εκτίμησης που έτρεφαν για το δέντρο αυτό.
Ιστορικά δεδομένα
Η πιο πιθανή, σήμερα, θεωρία αναφέρει ότι η καρυδιά μεταφέρθηκε από την Ασία στην Ελληνική χερσόνησο το 300 π.Χ. από τον Μέγα Αλέξανδρο. Αργότερα μεταφέρθηκε από τους Ρωμαίους στην Ιταλία, στη Γαλλία και σε όλη την Ευρώπη. Πολύ αργότερα μεταφέρθηκε στην Αμερική από τον Χριστόφορο Κολόμβο, το 1500 μ.Χ, όπου άρχισε να καλλιεργείται συστηματικά μετά το 1850 μ.Χ. Επίσης, υποστηρίζεται και η άποψη ότι στην Ινδία μεταφέρθηκε από την Ελλάδα, από τον Μέγα Αλέξανδρο, καθώς και ότι στην αμερικάνικη ήπειρο μεταφέρθηκε από τος ευρωπαίους εποίκους, περί το 1800 μ.Χ, κυρίως στην περιοχή της Καλιφόρνιας, όπου σήμερα αποτελεί την κύρια περιοχή καλλιέργειας και παραγωγής καρυδιών (καρπών), σε ολόκληρο τον κόσμο αφού παράγει το 99% την αμερικάνικης παραγωγής και το 40% της παγκόσμιας παραγωγής καρυδιών. Στη Μεσοποταμία, οι Χαλδαίοι άφησαν επιγραφές που φανερώνουν την παρουσία καρυδιάς στους φημισμένους κήπους της Βαβυλώνας, 2.000 χρόνια προ Χριστού (Κώδικας Χαμουραμπί).
Παλυνολογικές μελέτες
Σύμφωνα, όμως με αναλύσεις διαγραμμάτων γύρης, υποστηρίζεται ότι η καρυδιά (μαζί με την καστανιά και το πλατάνι), εισάγεται και εγκαθίσταται στον Ελλαδικό χώρο, περί το 1.000 π.Χ. και ότι η εξάπλωσή της ξεκίνησε από τη βορειο-ανατολική Ελλάδα, ως αποτέλεσμα ανθρωπογενούς δραστηριότητας. Υπάρχουν, επίσης, μαρτυρίες και πολύ παλαιότερης παρουσίας της καρυδιάς στον ελλαδικό και ευρωπαϊκό χώρο. Σε φυτικά απολιθώματα που δημιουργήθηκαν σε διάφορες γεωλογικές περιόδους, από 20.000.000 μέχρι 10.000 χρόνια (τέλος της εποχής των Παγετώνων), σε περιοχές της Πτολεμαΐδας, Κοζάνης, κλπ. διαπιστώθηκε η παρουσία μεταξύ άλλων ειδών και καρυδιάς. Επίσης, γυρεολογικές μελέτες σε διάφορες περιοχές της δυτικής Μακεδονίας έδειξαν ότι η δασική βλάστηση δε μεταβλήθηκε, ουσιαστικά, από το τέλος της Εποχής των Παγετώνων ως σήμερα και βρέθηκε μεταξύ άλλων ειδών και η καρυδιά. Ανασκαφές στη νοτιο-δυτική Γαλλία (Perigord), έφεραν στο φως απολιθωμένα καρύδια, τα οποία χρονολογούνται από την Νεολιθική περίοδο, περίπου 8.000 χρόνια πριν.
Τα συμπεράσματα
Υπάρχει, δηλαδή, η θεωρία ότι η καρυδιά ήταν διαδεδομένη σε όλο τον Ευρωπαϊκό χώρο, από όπου εξαφανίστηκε την περίοδο των Παγετώνων και αργότερα μεταφέρθηκε εκ νέου από τους Μακεδόνες και τους Ρωμαίους.
Άρθρα – Πληροφορίες
Aradhya Μ.Κ., Potter D., Gao F. & Simon C.J. 2006. Molecular phylogeny of Juglans (Juglandaceae): a biogeographic perspective. Tree Genetics & Genomes, DOI:10.1007/s11295-006-0078-5.
Βασιλείου Β. & Αϊδινίδης Ε. 2004. Το ξύλο της καρυδιάς και η τεχνολογία αξιοποίησής του. Εκδόσεις Χριστοδουλίδης, Θεσσαλονίκη.
Γερασιμίδης Α. 1995. Ιστορία Δασικής Βλάστησης. Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη.
Γκανιάτσας, Κ. 1967. Συστηματική Βοτανική. Θεσσαλονίκη.
Willis K.J. 2017. Juglans regia (33.1.1 – 2). Digitised palynological slide. In: European Reference Collection (Version 4). Obtained from Martin & Harvey (2017) 10.1111/2041-210X.12752. Retrieved from globalpollenproject.org on 06/28/2019.
www.2020site.org/ [Ανάκτηση 28/6/2017]
www.internut-fr.com/ [Ανάκτηση 28/6/2017]
www.members.aol.com [Ανάκτηση 28/6/2017]
www.walnut.org/ [Ανάκτηση 28/6/2017]