Τα κύτταρα
Πολλές φορές τα κύτταρα της επιδερμίδας παρουσιάζουν σημαντική μορφολογική διαφοροποίηση σε σχέση με τα υπόλοιπα επιδερμικά και εμφανίζονται ως τρίχες. Οι τρίχες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, τις μη αδενικές τρίχες και τις αδενικές τρίχες. Όλες προέρχονται από επιδερμικά κύτταρα μετά από διαδικασία διαφοροποίησης. Το επιδερμικό κύτταρο που πρόκειται να διαφοροποιηθεί σε τρίχα ονομάζεται τριχοβλάστη.
Μη αδενικές τρίχες
Οι μη αδενικές τρίχες έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και απαντώνται σε μεγάλη ποικιλία μορφών. Μπορεί να είναι μονοκύτταρες ή πολυκύτταρες. Μπορεί να έχουν απλά ή εντυπωσιακά σχήματα:
1) Λεπιοειδείς ακτινόμορφες, όπως αυτές της ελιάς (Olea europaea) ή του γένους Elaeagnus (τζιτζιφιές) που είναι πολυκύτταρες με έναν μίσχο που τις συνδέει με την επι-
Δερμίδα
2) αστεροειδείς, που είναι πολυκύτταρες, αποτελούμενες από οξύληκτα επιμήκη κύτταρα όπως αυτές της λαδανιάς (Cistus incanus) ή του γερμανού (Solanum elaeagnifolium).
3) Νηματοειδείς μονοκύτταρες όπως του βαμβακιού (Gossypium hirsutum) ή πολυκύτταρες όπως του μανδραγόρα (Mandragora officinarum).
4) Δενδροειδείς πολυκύτταρες διακλαδιζόμενες όπως αυτές που απαντώνται στο φυτιλάκι (Ballota acetabulosa) και έχουν εντυπωσιακή ανάπτυξη.
5) Μονοκύτταρες κυστολιθικές τρίχες, όπως αυτές που απαντώνται στην κανναβουριά (Cannabis sativa – χασισόδεντρο) ή στον λυκίσκο (Humulus lupulus), είναι σχετικά σπάνιες.
Ειδικά μάλιστα για την κανναβουριά, οι τρίχες της είναι χαρακτηριστικές του είδους και βοηθούν στον ιστολογικό εντοπισμό των φύλλων του φυτού σε άγνωστο, υπό εξέταση υλικό.
Αδενικές τρίχες
Αδενικές τρίχες
Οι αδενικές τρίχες προέρχονται επίσης από επιδερμικά κύτταρα τα οποία διαφοροποιούνται και αποκτούν μεγάλη φυσιολογική εξειδίκευση, καθώς χαρακτηριστικό τους είναι η έκκριση. Γίνεται από κύτταρα υψηλής διαφοροποίησης, τα εκκριτικά κύτταρα. Στην επιδερμίδα τα κύτταρα αυτά βρίσκονται κατά κανόνα σε ειδικούς σχηματισμούς, τις αδενικές τρίχες. Η λειτουργία τους μπορεί να εξυπηρετεί άμεσες φυσιολογικές ανάγκες του φυτού ή να σχετίζεται με την αλληλεπίδραση φυτού και περιβάλλοντος. Στη δεύτερη αυτή κατηγορία θα συναντήσουμε τις τρίχες που εκκρίνουν αιθέρια έλαια τα οποία σε άλλες περιπτώσεις προσελκύουν τα έντομα (επικονιαστές, π.χ. στο θυμάρι) ενώ σε άλλες τα απομακρύνουν (π.χ. στον ευκάλυπτο). Χαρακτηριστική επίσης είναι και η περίπτωση των τριχών που παράγουν τοξικές ουσίες τις οποίες και εγχέουν καθώς βυθίζονται στο σώμα του ζώου που θα έρθει σε επαφή με αυτές (π.χ. της τσουκνίδας). Εντυπωσιακή είναι η εκκριτική δραστηριότητα των κυττάρων της επιδερμίδας που έχει ως αποτέλεσμα τον σχηματισμό της εφυμενίδας, την πλήρωση των χυμοτοπίων τους με ταννίνες ή ανθοκυανίνες αλλά και την παραγωγή βλέννας σε κάποιες περιπτώσεις.
Πυκνό τρίχωμα
Άρθρα – Πληροφορίες
Καράταγλης Στ. Σ. & Κωνσταντίνου Μ.Κ. 2002. Βοτανική, Μορφολογία-Ανατομία. Εκδόσεις Χάρις. Θεσσαλονίκη.
Τσέκος Ι. & Κουκολή Ε. 1986. Βοτανική (Μορφολογία, Φυσιολογία). Εκδοτικός Οίκος Αφων Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη.
Χριστοδουλάκης Ν.Σ. 2011. Ανατομία Φυτών «τα φυτά ένδοθεν». Τμήμα Βιολογίας, ΕΚΠΑ.
Salisbury F. & Ross C. W. 1992. Plant physiology, Wads worth Publishing Company.
Κείμενο
Αιμιλία Λεμπέση, MSc Δασολογίας, Δασοπόνος
