1980 – Σε υψηλά επίπεδα φτάνει η ρύπανση της ατμόσφαιρας στο λεκανοπέδιο της Αθήνας, στέλνοντας πολύ κόσμο στα νοσοκομεία. Λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα του 1980 η ατμόσφαιρα στην Αθήνα ήταν αποπνικτική. Το «σύννεφο του θανάτου» όπως το αποκαλούσε ο Τύπος, είχε κατακλύσει την πρωτεύουσα. Όσο το νέφος από τα καυσαέρια πύκνωνε, τόσο οι επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων επιδεινώνονταν. Πονοκέφαλος, ζαλάδες και βήχας ταλαιπωρούσαν τους ανθρώπους. Ο αέρας στην πόλη ήταν αιτία να αυξηθούν τα πνευμονολογικά περιστατικά και οι γιατροί να συνδέσουν πολλούς θανάτους με την ρύπανση της ατμόσφαιρας από τα αυτοκίνητα παλιάς τεχνολογίας και τις βιομηχανίες εντός του αστικού ιστού. Το αποκαλούμενο φωτοχημικό νέφος τα σκέπαζε όλα. Η ρύπανση αυτή εμφανίστηκε σε μεγάλες πόλεις, όπως η Αθήνα με κύριο χαρακτηριστικό την συσσώρευση αέριων ρύπων, που προέρχονται κυρίως από τις μηχανές καύσης των βιομηχανιών και των αυτοκινήτων. Κύρια συστατικά του είναι διάφορα οξείδια του αζώτου, το μονοξείδιο του άνθρακα και το όζον. Το φωτοχημικό νέφος δημιουργείται από την ένωση του ηλιακού φωτός με ρύπους που έχουν ελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα. Οι οδηγίες που εξέδωσε με αυστηρό τρόπο το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών δεν αντιμετώπισαν το πρόβλημα: Μην οδηγείτε, προκαλείτε σύννεφο. Μην ανάβετε καλοριφέρ, προκαλείτε σύννεφο… Η εκστρατεία κορυφώθηκε τον μήνα Δεκέμβριο όταν η παγωνιά έβαζε σε μαζική λειτουργία τους καυστήρες παλιάς τεχνολογίας στην πόλη. Οι αρχές καλούσαν τους πολίτες να μη λειτουργούν την κεντρική θέρμανση στις πολυκατοικίες. Πολλοί συμμορφώθηκαν από ευσυνειδησία και κάποιοι πειθάρχησαν επειδή φοβήθηκαν τυχόν καταγγελίες από γείτονες. Μπροστά στο έντονο κοινωνικό πρόβλημα του νέφους, αρκετοί πολίτες δεν δίσταζαν να τηλεφωνούν σε εφημερίδες και υπουργεία για να καταγγείλουν διάφορες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Το σκάνδαλο απασχόλησε τη κοινή γνώμη έναν ολόκληρο μήνα. Αποκλείστηκαν οι εξαγωγές των κρεάτων, ενώ δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην κατανάλωση των εγχωρίων. Βγήκαν στους δρόμους και ευχήθηκαν στους αρμοδίους: Καλές γιορτές με ορμόνες και νέφος!

Άλλα γεγονότα στις 25 Νοεμβρίου

1343 – Τσουνάμι χτυπά τα παράλια της Ιταλίας στη Νάπολη και σκοτώνει εκατοντάδες άτομα αλλά προκαλεί και τεράστιες καταστροφές.

1667 – Έλαβε χώρα σεισμός μεγέθους 6,9 ρίχτερ, με μέγιστη ένταση Mercalli X (Extreme), στην Shemakha στον Καύκασο. Οι νεκροί έφθασαν τους 80.000.

1703 – Γεννήθηκε ο Γάλλος αστρονόμος, αρχαιολόγος και βοτανικός, Jean-François Séguier. Ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη προκειμένου να συλλέξει και να μελετήσει τον κόσμο της βοτανικής. Το γένος Seguieria (οικογένεια Petiveriaceae) και τα είδη Ranunculus seguieri και Euphorbia seguieriana, ονομάστηκαν προς τιμήν του. Πέθανε 1 Σεπτεμβρίου του 1784.

1703 – Στη Βρετανία ξεκινά μια από τις μεγαλύτερες ανεμοθύελλες που έχει καταγραφεί ποτέ στην ιστορία. Ο αέρας φτάνει τα 120 μίλια και περίπου 9.000 σκοτώνονται.

1759 – Έλαβε χώρα σεισμός μεγέθους 7,4 ρίχτερ, που έπληξαν Βηρυτό και τη Δαμασκό. Οι δύο πόλεις καταστράφηκαν σε μεγάλο μέρος τους. Πηγές αναφέρουν ότι οι νεκροί έφθασαν τους 40.000.

1839 – Κυκλώνας χτυπά την Ινδία και καταστρέφει το λιμάνι της πόλης Κορίνγκα το οποίο δεν ανοικοδομήθηκε ποτέ. Παρασύρει 20.000 πλοία και χιλιάδες ανθρώπους. Τα θύματα ξεπερνούν τις 300.000.

1887 – Γεννήθηκε ο Ρώσος βοτανικός, γεωπόνος και γενετιστής, Νικολάι Βαβιλό. Είναι γνωστός για την αναγνώριση κέντρων προέλευσης καλλιεργούμενων φυτών και για άλλες θεωρίες σχετικές με τη βοτανική. Είχε αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη και τη βελτίωση του σιταριού, του καλαμποκιού και άλλων καλλιεργήσιμων δημητριακών που στηρίζουν τον παγκόσμιο πληθυσμό. Είχε όραμα να εξαλείψει την πείνα σε όλο τον κόσμο, τελικώς πέθανε στις 26 Ιανουαρίου του 1943, στη φυλακή από ασιτία σε ηλικία 55 ετών.

1934 – Πέθανε ο Βρετανός ταξινομιστής φυτών, Nicholas Edward Brown (γεννηθείς 11 Ιουλίου του 1849). Περιέγραψε και ταξινόμησε πολλές οικογένειες φυτών και πάνω από 10.000 είδη φυτών, μεταξύ των οποίων οικογένειες όπως Asclepiadaceae, Aizoaceae, Labiatae, Euphorbiaceae, Stapelieae και Mesembryanthemaceae. Ξεκίνησε ως βοηθός στο Ερμπάριο του Βοτανικού Κήπου του Kew, μελέτησε τη χλωρίδα και επικεντρώθηκε στην περιγραφή και ταξινόμηση παχύφυτων φυτών. Ένα από τα σημαντικότερα έργα του είναι το «Flora Capensis». Το γένος Nebrownia, της οικογένειας Araceae, καθώς και τα είδη Acacia nebrownii, Gibbaeum nebrownii, Caralluma nebrownii και Lithops olivacea var. nebrownii, ονομάστηκαν προς τιμήν του.

1987 – Ξέσπασε ο τυφώνας Nina, κατηγορίας F5, στις Φιλιππίνες. Οι άνεμοι έπνεαν μέχρι και με 260χλμ/ώρα καταστρέφοντας ολόκληρα χωριά. Τουλάχιστον 1.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από την καταιγίδα.

Άρθρα – Πληροφορίες

Audisio G. & Pugnière F. 2005. Jean-François Séguier : un Nîmois dans l’Europe des Lumières, Aix-en-Provence, Edisud.

Daeron M., Klinger Y., Tapponnier P., Elias A., Jacques E. & Sursock A. 2005. Sources of the large A.D. 1202 and 1759 Near East earthquakes (PDF), Geology, Geological Society of America, 33 (7): 529–532.

Knapp R. K., Kruk C. M., Levinson H. D., Diamond J. H. & Neumann J. C. 2010. 1987 NINA. The International Best Track Archive for Climate Stewardship (IBTrACS): Unifying tropical cyclone best track data (Report). Bulletin of the American Meteorological Society.

Matthee R. 2012. Persia in Crisis: Safavid Decline and the Fall of Isfahan. I.B.Tauris. p. 153.

Rowley GD. 1997. Nicholas Brown. A History of Succulent Plants. 261–263, 359–360.

Zakharov A. 2005. Nikolai I Vavilov (1887–1943). Journal of Biosciences, 30 (3): 299–301.

Κείμενο

Στέφανος Προφήτης